Γλωσσική Αλλαγή [open] (ΓΥ-14)
Ιωάννης Γαλαντόμος
Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των πτυχών που σχετίζονται με την αλλαγή σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την περιγραφή της μεταβολής στη γλώσσα, στις αιτίες που προκαλούν την αλλαγή στη γλώσσα, στις αξιολογικές στάσεις που αναπτύσσονται απέναντι στην αλλαγή, σε παραδείγματα μεταβολών σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης και στις τρέχουσες αλλαγές στην Κοινή Νεοελληνική
Λιγότερα
Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των πτυχών που σχετίζονται με την αλλαγή σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την περιγραφή της μεταβολής στη γλώσσα, στις αιτίες που προκαλούν την αλλαγή στη γλώσσα, στις αξιολογικές στάσεις που αναπτύσσονται απέναντι στην αλλαγή, σε παραδείγματα μεταβολών σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης και στις τρέχουσες αλλαγές στην Κοινή Νεοελληνική
Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των πτυχών που σχετίζονται με την αλλαγή σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την περιγραφή της μεταβολής στη γλώσσα, στις αιτίες που προκαλούν την αλλαγή στη γλώσσα, στις αξιολογικές στάσεις που αναπτύσσονται απέναντι στην αλλαγή, σε παραδείγματα μεταβολών σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης και στις τρέχουσες αλλαγές στην Κοινή Νεοελληνική
Περίγραμμα
Μαθησιακοί στόχοι
- Εξοικείωση με τις βασικές θεωρίες μεταβολής στη γλώσσα
- Εξοικείωση με τις βασικές θεωρίες που επιχειρούν να ερμηνεύσουν τη μεταβολή στη γλώσσα
- Εξοικείωση με τις αξιολογικές στάσεις που έχουν αναπτυχθεί απέναντι στη γλωσσική αλλαγή
- Εξοικείωση με τη μεταβολή στη γλώσσα σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης
- Εξοικείωση με ακραίες μορφές γλωσσικής αλλαγής, όπως είναι ο θάνατος μιας γλώσσας
- Εξοικείωση με τις τρέχουσες αλλαγές που παρατηρούνται στην ΚΝΕ σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης
Ανθρώπινο δυναμικό
Διδάσκων
Ιωάννης Γαλαντόμος, Επίκουρος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας
Email: galantomos@aegean.gr
Επεξεργασία Υλικού
Δρ. Ασημίνα Βαφειάδου, ΕΤΕΠ Τμ. Μεσογειακών Σπουδών
Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία
Aitchison, J. (2006). Γιατί αλλάζει η γλώσσα. Πρόοδος ή παρακμή; (Ν. Βέργης, μετάφραση). Αθήνα: Πατάκης.
Θεοδωροπούλου, Μ., & Παπαναστασίου Γ. (2001). Το γλωσσικό λάθος. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 199-202). Θεσ/νίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (1999). Η ανατομία του λάθους. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976- 1996, (Πρακτικά Συνεδρίου 29 Νοεμβρίου- 1 Δεκεμβρίου 1996, Αθήνα), 253-259.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (2001α). Εξέλιξη και μεταβολή στη γλώσσα. Μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση. Μέντορας 4, 62-73.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (2001β). Λάθη στη χρήση της γλώσσας: Αλήθεια και μύθος. Στο Γ.Η. Χάρης (Επιμ.), Δέκα Μύθοι για την ελληνική γλώσσα (σελ. 53-61). Αθήνα: εκδ. Πατάκη.
Joseph, B. (2001). Αναλογία και φωνητική αλλαγή στην αρχαία ελληνική (Ι. Βλαχόπουλος, μετάφραση). Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα (σελ. 1059-1064). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ & ΙΝΣ [ΙΔΡ. Μ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ].
Κακριδή, Μ. (2000). Νόρμα, γλωσσική ποικιλία και εκπαίδευση. Γλωσσικός Υπολογιστής, 1(2), 161-167.
Νικηφορίδου, Κ. (2001α). Γλωσσική Αλλαγή. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα (σελ. 102-107). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ & ΙΝΣ [ΙΔΡ. Μ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ].
Νικηφορίδου, Κ. (2001β). Γλωσσική Αλλαγή. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 40-44). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
Παπαναστασίου, Γ. (2001). Γλωσσικός δανεισμός. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 45-49). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
Ρεγκάκος, Α., Αραποπούλου, Μ., & Χρίτη, Μ. (Επιμ.). (2010). Ζητήματα γλωσσικής αλλαγής: Από την Κοινή προς τη Νέα Ελληνική/Questions Relatives au Changement Linguistique: De la Koine au Grec Moderne. Θεσσαλονίκη/Thessalonique: ΚΕΓ/Centre de la Langue Grecque.
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Croft, W. (2000). Explaining language change. An evolutionary approach. Harlow: Longman. Brinton, L.J., & Closs Traugott, E. (2005). Lexicalization and Language Change. Cambridge: CUP.
Lass, R. (1980). On explaining language change. Cambridge: CUP.
Lightfoot, D. (1998). The Development of Language: Acquisition, Change, and Evolution. Malden, MA: Blackwell.
Προτεινόμενα συγγράμματα
Aitchison, J. (2007). Οι σπόροι του Λόγου. Καταγωγή και εξέλιξη της Γλώσσας (Λαμπροπούλου, Στ., ελλ. μετάφραση). Αθήνα: Πατάκης.
Καραντζόλα, Ε. & Φλιάτουρας, Α. (2004). Γλωσσική αλλαγή. Αθήνα: Νήσος.
McMahon, A. (2005). Ιστορική Γλωσσολογία. Η θεωρία της γλωσσικής μεταβολής (Μητσιάκη, Μ., & Φλιάτουρας, Α. , ελλ. μετάφραση). Αθήνα: Μεταίχμιο.
- Εξοικείωση με τις βασικές θεωρίες μεταβολής στη γλώσσα
- Εξοικείωση με τις βασικές θεωρίες που επιχειρούν να ερμηνεύσουν τη μεταβολή στη γλώσσα
- Εξοικείωση με τις αξιολογικές στάσεις που έχουν αναπτυχθεί απέναντι στη γλωσσική αλλαγή
- Εξοικείωση με τη μεταβολή στη γλώσσα σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης
- Εξοικείωση με ακραίες μορφές γλωσσικής αλλαγής, όπως είναι ο θάνατος μιας γλώσσας
- Εξοικείωση με τις τρέχουσες αλλαγές που παρατηρούνται στην ΚΝΕ σε όλα τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης
Διδάσκων
Ιωάννης Γαλαντόμος, Επίκουρος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας
Email: galantomos@aegean.gr
Επεξεργασία Υλικού
Δρ. Ασημίνα Βαφειάδου, ΕΤΕΠ Τμ. Μεσογειακών Σπουδών
Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία
Aitchison, J. (2006). Γιατί αλλάζει η γλώσσα. Πρόοδος ή παρακμή; (Ν. Βέργης, μετάφραση). Αθήνα: Πατάκης.
Θεοδωροπούλου, Μ., & Παπαναστασίου Γ. (2001). Το γλωσσικό λάθος. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 199-202). Θεσ/νίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (1999). Η ανατομία του λάθους. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976- 1996, (Πρακτικά Συνεδρίου 29 Νοεμβρίου- 1 Δεκεμβρίου 1996, Αθήνα), 253-259.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (2001α). Εξέλιξη και μεταβολή στη γλώσσα. Μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση. Μέντορας 4, 62-73.
Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. (2001β). Λάθη στη χρήση της γλώσσας: Αλήθεια και μύθος. Στο Γ.Η. Χάρης (Επιμ.), Δέκα Μύθοι για την ελληνική γλώσσα (σελ. 53-61). Αθήνα: εκδ. Πατάκη.
Joseph, B. (2001). Αναλογία και φωνητική αλλαγή στην αρχαία ελληνική (Ι. Βλαχόπουλος, μετάφραση). Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα (σελ. 1059-1064). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ & ΙΝΣ [ΙΔΡ. Μ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ].
Κακριδή, Μ. (2000). Νόρμα, γλωσσική ποικιλία και εκπαίδευση. Γλωσσικός Υπολογιστής, 1(2), 161-167.
Νικηφορίδου, Κ. (2001α). Γλωσσική Αλλαγή. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα (σελ. 102-107). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ & ΙΝΣ [ΙΔΡ. Μ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ].
Νικηφορίδου, Κ. (2001β). Γλωσσική Αλλαγή. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 40-44). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
Παπαναστασίου, Γ. (2001). Γλωσσικός δανεισμός. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη γλώσσα (σελ. 45-49). Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.
Ρεγκάκος, Α., Αραποπούλου, Μ., & Χρίτη, Μ. (Επιμ.). (2010). Ζητήματα γλωσσικής αλλαγής: Από την Κοινή προς τη Νέα Ελληνική/Questions Relatives au Changement Linguistique: De la Koine au Grec Moderne. Θεσσαλονίκη/Thessalonique: ΚΕΓ/Centre de la Langue Grecque.
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
Croft, W. (2000). Explaining language change. An evolutionary approach. Harlow: Longman. Brinton, L.J., & Closs Traugott, E. (2005). Lexicalization and Language Change. Cambridge: CUP.
Lass, R. (1980). On explaining language change. Cambridge: CUP.
Lightfoot, D. (1998). The Development of Language: Acquisition, Change, and Evolution. Malden, MA: Blackwell.
Aitchison, J. (2007). Οι σπόροι του Λόγου. Καταγωγή και εξέλιξη της Γλώσσας (Λαμπροπούλου, Στ., ελλ. μετάφραση). Αθήνα: Πατάκης.
Καραντζόλα, Ε. & Φλιάτουρας, Α. (2004). Γλωσσική αλλαγή. Αθήνα: Νήσος.
McMahon, A. (2005). Ιστορική Γλωσσολογία. Η θεωρία της γλωσσικής μεταβολής (Μητσιάκη, Μ., & Φλιάτουρας, Α. , ελλ. μετάφραση). Αθήνα: Μεταίχμιο.
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Θεωρίες γλωσσικής αλλαγής
- Κατεύθυνση γλωσσικής αλλαγής
Έννοιες – Λέξεις κλειδιά
- Η μεταβολή στη γλώσσα είναι αναπόφευκτη
- Λειτουργισμός, Ψυχογλωσσολογία, Κοινωνιογλωσσολογία, αοριστία, αδιαφάνεια, ηλικία
- Edward Sapir, drift
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Ταξινόμηση παραγόντων γλωσσικής αλλαγής
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Η γλωσσική αλλαγή συνιστά ένα πολυπρισματικό φαινόμενο
- Εξωτερικοί & εσωτερικοί παράγοντες
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Κριτική αποτίμηση στάσεων
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Η μεταβολή έχει αξιολογηθεί διαχρονικά ως «φθορά» ή «πρόοδος»
- Οι χαρακτηρισμοί της γλωσσικής μεταβολής ως «φθορά» ή «πρόοδος» είναι αλλότριοι προς τη θεώρηση της αλλαγής στο πλαίσιο της επιστήμης της Γλωσσολογίας
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Ταξινόμηση φωνολογικών αλλαγών
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Φύση υπό εξέταση φωνολογικών μεταβολών
- Κλείσιμο/άνοιγμα, στρογγυλοποίηση, προσθίωση, ημιφωνοποίηση. αηχοποίηση/ηχηροποίηση, κλειστοποίηση/τριβοποίηση, προστριβοποίηση, ρωτακισμός, αφαίρεση, αποκοπή, συγκοπή, απλοποίηση, απλολογία, ολική απώλεια, πρόσθεση, επένθεση, συνόδευση, επίθεση, διφθογγοποίηση, εισαγωγή φωνήματος, συνάρθρωση, συναίρεση, κράση, μονοφθογγοποίηση, αφομοίωση, φωνηεντική και συμφωνική αρμονία, ανομοίωση, μετακίνηση/μετατόπιση, βράχυνση, έκταση, τονική έκταση
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Συστηματικές αναλογικές διαδικασίες
- Μη συστηματικές αναλογικές διαδικασίες
- Αναλογία και μορφολογική θεωρία
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Ορισμός & είδη αναλογίας
- Ομαλοποίηση, τετραμελής αναλογία
- Συμφυρμός, έλλειψη, περίφραση, αμοιβαία επίδραση, ανασύσταση, λαϊκή ετυμολογία, οπισθοχωρητικό σχηματισμός
- Η αναλογία θεωρείται σημαντικός μηχανισμός γλωσσικής αλλαγής. Η δράση της συντελεί σε μερικής/ευρείας απλοποιήσεις σε μια γλώσσα. Διαθέτει ψυχολογικό υπόβαθρο, ενώ δεν υπάρχουν φορμαλιστικοί κανόνες βάσει των οποίων λειτουργεί.
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Φαινόμενα συντακτικής αλλαγής
- Μηχανισμοί συντακτικής αλλαγής
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Η συντακτική αλλαγή ακολουθεί βραδύτερους ρυθμούς
- Σειρά των όρων μιας πρότασης-Ανάπτυξη των σύνθετων προτάσεων
- Επανανάλυση, επέκταση, δανεισμός
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Είδη σημασιολογικής αλλαγής
- Μηχανισμοί σημασιολογικής αλλαγής
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Η σημασιολογική μεταβολή είναι δύσκολα ερμηνεύσιμη
- Επέκταση ή άπλωμα της σημασίας, στένωση ή περιορισμός της σημασίας, διακλάδωση της σημασίας, σημασιολογική μετακίνηση
- Μεταφορά, ευφημισμός, υπερβολή, παρεμβολή
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Διαδικασίες σχηματισμού λέξεων
- Δανεισμός
Έννοιες - Λέξεις κλδειδιά
- Ορισμός λεξιλογικής μεταβολής
- Σύνθεση, προσφυματοποίηση, ενδιάμεσες περιπτώσεις σύνθεσης-προσφυματοποίησης, μετατροπή, συνδυαστικοί τύποι, αναδρομικός σχηματισμός, ουσιαστικοποίηση, λεξικοποίηση, σύμφυρση, αρτικόλεξα-Ακρωνύμια-Βραχυγραφίες-Αποκομμένοι τύποι, φωνολογικοί νεολογισμοί, ονοματοποιίες, σχηματισμοί εκ του μηδενός, προσηγορικοποίηση, κυριωνυμοποίηση
- Εσωτερικά & εξωτερικά δάνεια, μεταφραστικά δάνεια, διεθνισμοί, αντιδάνεια, οπτικά & ακουστικά δάνεια, δηλωτικά & συνηποδηλωτικά δάνεια, κωδικοποιημένα & μη κωδικοποιημένα δάνεια, προσαρμοσμένα & μη προσαρμοσμένα δάνεια, σημιτισμοί
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Αίτια γλωσσικού θανάτου
- Επίπεδα κινδύνου
- Τρόποι αντιμετώπισης
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Ορισμός γλωσσικού θανάτου
- Παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των ομιλητών μιας γλώσσας, παράγοντες που αλλάζουν τον πολιτισμό των ομιλητών μιας γλώσσας
- Ταξινόμηση Kincade (βιώσιμες γλώσσες, βιώσιμες αλλά μικρές γλώσσες, απειλούμενες γλώσσες, σχεδόν εξαφανισμένες γλώσσες, εξαφανισμένες γλώσσες)
- Ταξινόμηση Wurm (δυνητικά απειλούμενες γλώσσες, απειλούμενες γλώσσες, σοβαρά απειλούμενες γλώσσες, υπό εξαφάνιση γλώσσες, εξαφανισμένες γλώσσες)
- Τρόποι αντιμετώπισης και αναστροφής της πορείας μιας γλώσσας, η οποία απειλείται
- Θεωρητικό πλαίσιο
- Τρέχουσες αλλαγές
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Δημοτική, καθαρεύουσα, κοινή νεοελληνική (ΚΝΕ), γλωσσικό ζήτημα
- (νέα- επέκταση ήδη υπαρχόντων) επιθήματα, παραγωγικά σύνθετα
- Τρέχουσες αλλαγές
Έννοιες - Λέξεις κλειδιά
- Ηχηροποίηση & ερρινοποίηση τελικού –ν και των συμφωνικών συμπλεγμάτων –μπ, -ντ, -γκ, τριγενή & δικατάληκτα επίθετα σε –ης/-ες, σχέση Παρακειμένου & Αορίστου, Ως/σαν, χρήση άρθρου και γενικής πτώσης, δανεισμός, greeklish
Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα
Αρ. Επισκέψεων : 3764
Αρ. Προβολών : 17923
