Γεωγραφία της Υπαίθρου [open] (ΓΕΩ 222)

Κίζος Αθανάσιος

Περιγραφή

Εισαγωγή και ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης της Αγροτικής Γεωγραφίας και της Γεωγραφίας της Υπαίθρου. Κατανόηση των μετασχηματισμών των κοινωνιών και του τοπίου της υπαίθρου, με κριτική εξέταση της εξέλιξης τους στον κόσμο και έμφαση στις Ευρωπαϊκές και Μεσογειακές χώρες. Παρουσίαση χαρακτηριστικών αγροτικών διαχειριστικών συστημάτων και μεθόδων οργάνωσης του αγροτικού τοπίου διαφόρων περιοχών και εποχών, με έμφαση στην δυναμική τους, δηλαδή σε διαδικασίες και αιτίες μεταβολών. Παρουσίαση των σύγχρονων γεωγραφιών της υπαίθρου με έμφαση στην ανάπτυξη συμβολικών γεωγραφιών και γεωγραφιών της βιώσιμης ανάπτυξης. Ιδιαίτερη αναφορά στον Ελληνικό χώρο και στις μεταβολές του τοπίου της υπαίθρου.

CC - Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα
Περιεχόμενο μαθήματος

Εισαγωγή και ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης της Αγροτικής Γεωγραφίας και της Γεωγραφίας της Υπαίθρου. Κατανόηση των μετασχηματισμών των κοινωνιών και του τοπίου της υπαίθρου, με κριτική εξέταση της εξέλιξης τους στον κόσμο και έμφαση στις Ευρωπαϊκές και Μεσογειακές χώρες. Παρουσίαση χαρακτηριστικών αγροτικών διαχειριστικών συστημάτων και μεθόδων οργάνωσης του αγροτικού τοπίου διαφόρων περιοχών και εποχών, με έμφαση στην δυναμική τους, δηλαδή σε διαδικασίες και αιτίες μεταβολών. Παρουσίαση των σύγχρονων γεωγραφιών της υπαίθρου με έμφαση στην ανάπτυξη συμβολικών γεωγραφιών και γεωγραφιών της βιώσιμης ανάπτυξης. Ιδιαίτερη αναφορά στον Ελληνικό χώρο και στις μεταβολές του τοπίου της υπαίθρου.

Μαθησιακοί στόχοι

Οι φοιτητές μετά την ολοκλήρωση των παραδόσεων και των εργαστηρίων θα πρέπει να είναι σε θέση να:

Γνωρίζουν την πολυπλοκότητα των σχέσεων ανθρώπου - περιβάλλοντος και θεωρίες για το είδος της σχέσης αυτής

Έχουν βασικές γνώσεις σχετικά με την εμφάνιση της γεωργίας και κτηνοτροφίας

Είναι εξοικειωμένοι με τα χαρακτηριστικά των αγροδιατροφικών συστημάτων σήμερα και τα προβλήματα που έχουν

Είναι εξοικειωμένοι με τις ιδιατερότητες της διαχείρισης της γης στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα

Μπορούν να σχεδιάσουν και να συγγράψουν μια εργασία με βάση βιβλιογραφικές πηγές και εμπειρική έρευνα

Μέθοδοι διδασκαλίας

Το μάθημα περιλαμβάνει 13 διαλέξεις, 3 ώρας διάρκειας η κάθε μια.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Οι φοιτητές πρέπει να:

(α) ολοκληρώσουν και να είναι σε θέση να συζητήσουν στην αίθουσα 8 ατομικές εργασίες που μπορεί να δώσει ως 2,5 μονάδες από τον τελικό βαθμό (ως 0,3 μονάδες ανά εργασία). ΠΡΟΣΟΧΗ: 1 ως 4 εργασίες δεν δίνουν βαθμούς και δεν επιτρέπουν συμμετοχή στις εξετάσεις, ενώ η παράδοση των εργασιών γίνεται αυστηρά στη διάλεξη που έχει οριστεί για τη συζήτηση τους και αυτοπροσώπως μόνο. Στις ασκήσεις δεν βαθμολογείται μόνο το ‘σωστό’ και το ‘λάθος’, αλλά η προσπάθεια και η συμμετοχή σας. Αποτυχία θα θεωρηθεί η αδιαφορία και η έλλειψη προσπάθειας.

(β) ολοκληρώσουν και παρουσιάσουν στην αίθουσα 1 βιβλιογραφική εργασία που θα διαπραγματεύεται ένα από τα θέματα των διαλέξεων ή των μικρών ατομικών εργασιών και μπορεί να πάρει ως 2,5 μονάδες από την τελική βαθμολογία.

(γ) συμμετάσχουν στις εξετάσεις, που δίνουν τις υπόλοιπες πέντε (5) μονάδες του τελικού βαθμού. Τα θέματα των εξετάσεων προέρχονται από την ύλη των παραδόσεων και τις σημειώσεις του μαθήματος. Οι εξετάσεις δίνονται με τη δυνατότητα χρήσης βοηθημάτων και σημειώσεων από τους φοιτητές κατά τη διάρκεια τους.

Διδάσκοντες

Κίζος Αθανάσιος, Αναπληρωτής Καθηγητής

Προτεινόμενα συγγράμματα

MazoyerM., και Roundar L. (2005) Ιστορία των γεωργιών του κόσμου: Από τη νεολιθική εποχή στη σύγχρονη κρίση, Εξάντας.

HordenP., PurcellN., (2006) Μεσόγειος: Θάλαττα Πονηροδιδάσκαλος, Οδυσσέας, Αθήνα.

DiamondJ. (2007) Όπλα, Μικρόβια και Ατσάλι: οι τύχες των ανθρώπινων κοινωνιών, Κάτοπτρο, Αθήνα.

Βιβλιογραφία

Angold M. (Ελλ. Μεταφρ. 1997), Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία από το 1025 έως το 1204, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα.

Anthopoulou, T., (1993), Systemes de production agricole insulaires et developpement local: L’ example de l’ olivier et de l’ elevage ovin dans l’ile de Lesvos (mer d’ Egee orientale, Greece), These de Doctorat en Geographie, University de Paris X - Nanterre.

Anthopoulou, T., (2000), «Diversification et re-organisation des activites liees a l'elevage dans les zones defavorisees europeennes. Le cas de l'ile de Lesvos», Programme Europeen FAIR3-CT96-1893, Individual Final Report 1997-2000, Universite de la Mer Egee, Mytilene.

Anzuini A. Strubelt W. (eds.) (No date) “Cultural assets: Final Report” in Study Programme on European Spatial Planning: Criteria for the Spatial Differentiation of the EU Territory.

Appleton J. (1996, rev. edition) The Experience of Landscape, John Wiley &sons, Chisester.

Arnold D. (1996) The Problem of Nature: Environment, Culture and European Expansion, Blackwell Publishers, Cambridge-USA.

Avramea A. (2002) ‘Land and Sea Communications, Fourth-Fifteen Centuries’ in Laiou A. (ed.) The Economic History f the Byzantium, Volume 1, Durbarton Oaks, Washington.

Banks J. and Marsden T. (2001), ‘The Nature Of Rural Development: The Organic Potential’, Journal Of Environmental Policy And Planning, Vol. 3, pp. 103-121.

Barham E. (2003), ‘Translating terroir: The global challenge of French AOC labeling’, Journal of rural studies Vol. 19, pp. 127-138.

Baudry J. (1993) “Landscape dynamics and farming systems: problems of relating patterns and predicting ecological changes” in Bunce R.G.H. Ryszkowski L. Paoletti M. (eds.) Landscape Ecology and Agroecosystems, Lewis Publishers, Florida.

Baudry J. et al. (2000) “A holistic landscape ecological study of the interactions between farming activities and ecological patters in Brittany, France” in Landscape and Urban Planning, Elsevier Science, No. 50.

Bellows A., Hamm M. (2001), ‘Local autonomy and sustainable development: Testing import substitution in localizing food systems’, Agriculture and human values Vol. 18, pp. 271-284

Berleant A. (1988) “Aesthetic perception in environmental design” στο Nasar J.L. (ed.) Environmental Aesthetics: Theory, Research & Applications, Cambridge University Press, Cambridge, σελ. 84-100.

Berleant A. (1997) Living in the Landscape: Toward an Aesthetics of Environment the University Press of Kansas, Kansas.

Bourassa S.C. (1991) The Aesthetics of Landscape, Belhaven Press, London.

Braudel F. (Ελλην. Έκδοση 1993) Μεσόγειος. Α΄ τόμος: Ο ρόλος του περίγυρου, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα.

Brigand L. (1991) Les iles en Mediterranee, Plan Blue, Paris.

Bruins H. J. (1990) «The impact of man and climate on the Central Negev and Northeastern Sinai deserts during the Late Holocene» in Bottema S. Entjes-Nieborg G. van Zeist W. Man’s Role in the shaping of the Eastern Mediterranean Landscape, Balkema, Rotterdam.

Bryer A. (2002) ‘The Means of Agricultural Production: Muscle and Tools’ in Laiou A. (ed.) The Economic History f the Byzantium, Volume 1, Durbarton Oaks, Washington.

Bunce M. (1994) The Countryside Ideal: Anglo-American images of Landscape, Routledge, London and New York.

Byrnes F. R. (επιμ.) (1976) Communal Families in the Balkans: The Zadruga. Essays by Philip E. Mosely and Essays in His Honor, University of Notre Dame Press, Notre Dame.

Cardello A. (1995),‘Food Quality: Relativity, Context And Consumer Expectations’, Food Quality And Preference, Vol. 6, No. 3, pp. 163-170.

Προαπαιτούμενα

Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα για το μάθημα αυτό.

Ενότητες

Εισαγωγή στο μάθημα παρουσίαση του περιεχομένου και της προβληματικής του μαθήματος.

 

Λέξεις Κλειδιά: Αγροτική γεωγραφία, αλληλεπίδραση ανθρώπου - φύσης.

Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν οι μέθοδοι και οι έννοιες που θα χρησιμοποιηθούν στη διάρκεια του μαθήματος.

 

Λέξεις Κλειδιά: περιβαλλοντικός ντετερμινισμός, πιθανοκρατία, αλληλεπίδραση ανθρώπου - φύσης.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται η εμφάνιση της γεωργίας – κτηνοτροφίας και περιγράφεται η οργάνωση των πρώτων αγροτικών κοινωνιών.

 

Λέξεις Κλειδιά: συλλογή τροφής, γεωργία, κυνήγι, κτηνοτροφία, πρώτοι γεωργοί, κέντρα ενημέρωσης φυτών και ζώων.

Στην ενότητα αυτή αναλύεται με περισσότερες λεπτομέρειες η εμφάνιση της γεωργίας – κτηνοτροφίας και η οργάνωση των πρώτων αγροτικών κοινωνιών. Οι κοινωνίες της υπαίθρου σε ιστορική προοπτική: Οι αρχαίες αυτοκρατορίες και ο ρόλος της υπαίθρου (Μεσοποταμία - Περσία, Αίγυπτος, Ρώμη, Αμερική).

 

Λέξεις Κλειδιά: Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Ν. Αμερική, Β. Αμερική, Κίνα, Ινδία.

Οι κοινωνίες της υπαίθρου σε ιστορική προοπτική: Μεσαίωνας, Ευρωπαϊκός επεκτατισμός και αποικιοκρατία με νέα φυτά – ζώα, βιομηχανική επανάσταση, εκσυγχρονισμός, αγροτική έξοδος, άνοδος της αστικής ζωής και παρακμή της υπαίθρου. Παραδείγματα από Ευρωπαϊκά και Σοβιετικά αγροτικά τοπία, Μεσόγειος.

 

Λέξεις Κλειδιά: Μεσόγειος, μικρο-οικολογίες, διαφοροποίηση, αποθήκευση, αναδιανομή, ανοιχτοί αγροί, περίκλειστα τοπία.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται η πράσινη επανάσταση και η καταπολέμηση της πείνας και παργματοποιείται μια εισαγωγή στα παραγωγικά - περιβαλλοντικά αδιέξοδα.

 

Λέξεις Κλειδιά: πράσινη επανάσταση, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί.

Στην ενότητα αυτή ανλύονται τα παραγωγικά - περιβαλλοντικά αδιέξοδα και παρουσιάζεται η παγκοσμιοποίηση παραγωγής και κατανάλωσης αγροτικών προϊόντων.

 

Λέξεις Κλειδιά: παγκοσμιοποίηση, αγρο-διατροφικό σύστημα.

Στην ενότητα αυτή αναλύεται η πολύ-λειτουργικότητα της αγροτικής παραγωγής και η ‘ανακάλυψη’ της υπαίθρου. Επιπλέον παρουσιάζεται η ύπαιθρος ως χώρος κατανάλωσης.

 

Λέξεις Κλειδιά: πολυλειτουργικότητα αγροτικής παραγωγής, παγκόσμιο εμπόριο, αγρο-διατροφικό σύστημα.

Η παγκοσμίοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης είναι το αντικείμενο αυτής της ενότητας, η οποία εστιάζεται στα αγροτικά προϊόντα και την ενέργεια.

 

Λέξεις Κλειδιά: τοπικά προϊόντα, τοπική κατανάλωση, τροφίμων, ενεργειακό αποτύπωμα, πολυλειτουργικότητα αγροτικής παραγωγής.

Στη θεματική αυτή ενότητα παρουσιάζεται το τοπίο και η κοινωνία της υπαίθρου από την αρχαιότητα ως την Οθωμανική αυτοκρατορία. Επίσης εξετάζονται οι έννοιες του τσελιγκάτου, του τσιφλικιού και της ζάντρουγκας.

 

Λέξεις Κλειδιά: αρχαία Ελλάδα, Βυζαντινή αυτοκρατορία, Οθωμανική αυτοκρατορία, τσιφλίκι, τσελιγκάτο, ζάντρουγκα.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται η δημιουργία του Ελληνικού κράτους, η αγροτική μεταρρύθμιση και η επέκταση. Εξετάζονται ο εκσυγχρονισμός, η αγροτική έξοδος και η μεταβολή του αγροτικού τοπίου και παρατίθενται παραδείγματα από ηπειρωτικές περιοχές και νησιά.

 

Λέξεις Κλειδιά: αγροτική μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός, αγροτική έξοδος.

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται το τέλος του αγρότη και αναλύεται το μέλλον της αγροτικής παραγωγής και των κοινωνιών της υπαίθρου στην Ελλάδα και στον κόσμο.

 

Λέξεις Κλειδιά: σύγχρονη Ελληνική κοινωνία υπαίθρου, παραγωγικά συστήματα.

Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα
Επίπεδο: A+

Αρ. Επισκέψεων :  13902
Αρ. Προβολών :  89517

Ημερολόγιο