Γυναίκες, Ιστορία και Πολιτισμός [open] (OpenCourses _WHC)

Μαρία Γκασούκα Μαρία Γκασούκα

Περιγραφή

Χιλιάδες χρόνια τώρα, σ' όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες και σ' όλες τις τάξεις των κοινωνιών, διατηρούνται οι ασύμμετρες κοινωνικά σχέσεις μεταξύ των φύλων. Για την αναπαραγωγή αυτών των σχέσεων χρειάστηκε όχι μονό όλη η δύναμη των ιδεών, των νόμων, των δομών της οικογένειας, αλλά επίσης το γεγονός ότι οι άνδρες ιδιοποιήθηκαν τα μέσα, τις τεχνικές, τα πλέον ανεπτυγμένα εργαλεία της κοινωνικής παραγωγής και, κατά συνέπεια, όλες τις πλευρές της κουλτούρας, τη γλώσσα, την επιστήμη την καλλιτεχνική δημιουργία κλπ. Όλα αυτά εκφράζονται κυρίως μ' έναν ισχυρό κοινωνικό και ιστορικό προσδιορισμό της ασυμμετρίας που έχει αντίκτυπο στο σύνολο των σχέσεων, και μάλιστα των προσωπικών, ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες, πάνω στην οικογένεια, τη σεξουαλικότητα κλπ. Πρόκειται για ολόκληρο κοινωνικό οργανισμό υποβάθμισης του ενός φύλου, που αναπαράγεται και που, σε ιδεολογικό επίπεδο, εμμένει σε μια θέση αντιεπιστημονική, αντιδιαλεκτική και ανιστόρητη, καθολικά, εντούτοις, αποδεκτή: Πώς πρόκειται,

Περισσότερα  
CC - Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα
Διδάσκοντες

Tίτλος των Διαλέξεων: ΓΥΝΑΙΚΕΣ,  ΙΣΤΟΡΙΑ  ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

 

Τύπος των Διαλέξεων: Θεωρία

 

Γλώσσα Διαλέξεων: Ελληνική

 

Εξάμηνο: Χειμερινό Εξάμηνο

 

Όνομα διδάσκουσας: Μαρία Γκασούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΤΕΠΑΕΣ

Μαθησιακοί στόχοι

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι χρήστριες και οι χρήστες θα είναι σε θέση:

- Να γνωρίσουν την κριτική της φεμινιστικής σκέψης προς τις κοινωνικές επιστήμες για τον τρόπο που μεταχειρίστηκαν τις γυναίκες.

- Να αντιληφθούν το μεγάλο επιστημολογικό πρόβλημα της συνάρθρωσης του βιολογικού με το κοινωνικό, που αποτέλεσε τη βάση της πατριαρχικής ερμηνείας των έμφυλων διαιρέσεων, καθώς και τον τρόπο χρήσης της «φύσης» για την νομιμοποίηση τους.

- Να έρθουν σε επαφή με την προβληματική που αναπτύχθηκε ήδη από τον 19ο αιώνα σχετικά με τις αιτίες δημιουργίας άνισων σχέσεων ανάμεσα στα φύλα και ιδιαίτερα με τις απόψεις του Φ. Ενγκελς

-να αντιλαμβάνονται το γιατί το Φύλο είναι πολιτισμική και κοινωνική/οικονομική «κατασκευή», που αλλάζει από περιοχή σε περιοχή και από εποχή σε εποχή.

-να διακρίνουν και να εξηγούν την έμφυλη διάσταση εξουσιαστικών φαινομένων και σχέσεων στο πλαίσιο  του πολιτισμού

-να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα σεξισμού και ευρύτερα σε  θέματα ρατσισμού, ξενοφοβίας κ.λπ., αλλά και να αναπτύξουν την αρετή της ανοχής προς τη διαφορετικότητα από όπου κι αν προέρχεται

-να καταστούν ικανές/οί να υπερβούν στο μέτρο του δυνατού έμφυλα στερεότυπα και προκαταλήψεις

Βιβλιογραφία

Ελληνική: 

Αριστοτέλη, Πολιτικά , Βιβλίο Α‘ 1-2 (εκδόσεις Πάπυρος)

Βαρίκα, Ε. – Σκλαβενίτη, Κ (επ), 1981. Η εξέγερση αρχίζει από παλιά.. Σελίδες από τα πρώτα βήματα του γυναικείου κινήματος. Αθήνα : Εκδοτική Ομάδα Γυναικών.

Bauman, Z. 1995. Ο πολιτισμός ως πράξη, Αθήνα : Πατάκης.

Bourdieu, P. 1995. “Σημειώσεις πάνω στην ιστορία των γυναικώ”ν στο Σζ. Ντουμπύ

και Μ. Περρό (επ), Γυναίκες και Ιστορία, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ.70-92.

Cantarella, Ε. 1988. Οι γυναίκες της Αρχαίας Ελλάδας, μετ. Δημάκη Π, Αθήνα:

Παπαδήμας.

Δεμερτζής, Ν. 1989. Κουλτούρα, Νεοτερικότητα, Πολιτική Κουλτούρα, Αθήνα:

Παπαζήσης.

Dubish, J. 1992. «Κοινωνικό φύλο, συγγένεια, θρησκεία», στο Ε. Παπαταξιάρχης, & Θ. Παραδέλης, (επ.), Ταυτότητες και Φύλα στη Σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σσ.99-126.

Engels, F. 1975.  Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του

κράτους, εισ. Leacock E. B., μετ. Μ. Γιαταγάνα. Αθήνα: Θεμέλιο.

Γκασούκα, Μ. 1998. Η κοινωνική θέση των γυναικών στο έργο του Παπαδιαμάντη,

Αθήνα: Φιλιππότη.

Γκασούκα, Μ. 2007. «Συστήματα Φύλου, Σύμβολα και Σώμα», στο Βιτσιλάκη Φ.,

Γκασούκα Μ., Παπαδόπουλος Γ. (επ.). Φύλο και Πολιτισμός. Αθήνα: Ατραπός,

σσ.41-60.

Γκασούκα, Μ. 2008. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ.2 ος: Το Φύλο κάτω από το Πέπλο. Γυναικεία Πραγματικότητα και Αναπαραστάσεις του Φύλου στα

Λαϊκά Παραμύθια. Αθήνα: Ψηφίδα.

Γκασούκα, Μ. 2008. «Στοχασμοί και ανά-στοχασμοί σε μεταμοντέρνο πλαίσιο:

Απόπειρα κριτικής θεωριών για την κουλτούρα και το Φύλο», στο Αλιπράντη Λ., Γκασούκα Μ., Καραγιαννοπούλου Χ.(επ.), Πρακτικά Συνεδρίου, Ισότητα των Φύλων και Εκπαίδευση. Προετοιμάζοντας Ισότιμους Πολίτες, Αθήνα: ΚΕΘΙ.

Γκιόκα, Τ.2006-2011, Γυναικείες μορφές στο θεατρικό έργο του Φεντερίκο Γκαρθία

Λόρκα, Διαλέξεις στο μάθημα Φύλο και Πολιτισμός, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Godelier M, 1992.  Μαρξιστικοί Ορίζοντες στην Κοινωνική Ανθρωπολογία, τ 1-2,

μετ. Μ. Λυκούδη. Αθήνα: Gutemberg.

Godelier, Μ. 1995. «Οι γυναίκες και η πολιτική εξουσία», στο Σζ. Ντουμπύ & Μ.

Περρό (επ). Γυναίκες και ιστορία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 109-122. 

Marx, K. & Engels, FΗ Γερμανική Ιδεολογία, τ 1-2 μετ. Λ. Μιχαήλ. Αθήνα:

Αναγνωστίδης.

Mossé, C. 1993. H γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα. μετ. Α. ΢τεφανή. Αθήνα: Παπαδήμας. .

Πλάτωνας, Πολιτεία, V 425. Εκδόσεις Πάπυρος.

Πλάτωνας, Νόμοι, VI 780 a – 781d 

Σερεμετάκη Κ.Ν. 1997. «Φύλο, Πολιτισμός και Ιστορία: Η Ανθρωπολογία της

Αρχαίας και Σύγχρονης Ελλάδας», στο Σερεμετάκη Κ. Ν., Διασχίζοντας το σώμα.

Αθήνα: Νέα Σύνορα, σσ.15-42.

Σκουτέρη – Διδασκάλου, Ν. 1991. Ανθρωπολογικά για το γυναικείο ζήτημα, β‘ εκδ.

Αθήνα: O Πολίτης.

 

Ξενόγλωσση:

 

Bell C. 1990. The Dynamics of Ritual Power. In Journal of Ritual Studies, 4(2), pp. 299-313.

Benedict R. 1935. Patterns of Culture. London: Rouledge and Kegan Paul.

Boas, F. 1995. Race, Language and Culture. Chicago: University of Chicago Press

(orig. 1940).

Butler J. 1990. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: Rutledge.

Conell, R.W. 1995. Masculinities, Berkeley-Los Angeles: University of California Press.

Dégh, L. 1996. Folktales and society: Story-Telling in a Hungarian Peasant Community. Bloomington:.IndianaUniversity Press.

Delphy, C. 1984. Close to Home:  A Materialist Analysis of Women‘s Oppression,

Amherst: The University of Massachusetts Press.

Delphy, C. 1993.  Rethinking Sex and Gender. In Women‘s Studies International

Forum 16(1), pp.1-9.

Douglas, M. 1966. Purity and Danger. An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo. London: Routledge and Kegan Paul.

Douglas, M. 1996. Natural Symbols: Explorations in Cosmology, 2nd edition. London and New York: Routledge.

Dubisch, J. 1986a. “Introduction”. In J. Dubisch (ed.) Gender and Power in Rural

Greece.  Princeton: PrincetonUniversity Press, pp. 3-41.

Fox-Keller, E. 1982. “Science and Gender”. In Signs: Journal of women in Culture and Society 7(3). Chicago: University of Chicago Press.

Garner-Finn, J. 1994. Politically Correct Bedtime Stories: Modern Tales for Our Life and Times. New Jersey: John Wiley & Sons Inc.

Lerner, G. 1979. The Majority Finds its Past. Placing Women in History. New York: OxfordUniversity Press.

Lieberman, R. M. 1972. "Some Day my Prince will Come: Female Acculturation

Through the Fairy Tale", College English 34. Dec. pp.383-395.

Rosaldo, M. 1980. “The Use and Abuse of Anthropology. Reflections on Feminism and cross-cultural Understanding”. In Journal of Women in Culture and Society, vol. 5, pp.389-417.

Sklar, D. 1994. “Can Bodylore be Brought to its Senses?” In Journal of American

Folklore 107(423), pp. 9-22.

Stark-Arola l.  1998. Magic, Body and Social Order. The Construction of Gender

through Women‘s Private Rituals in Traditional Finland. Studia Fennika Folkloristika 5. Helsinki: Finnish Literature Society.

Stone, M. 1976. When God was a Woman. New York: Dial Press.

West, C. & Zimmerman, D. 1987. “Doing Gender”. In Gender and Society 1, pp.125-151.

Young, K. 1994. Whose Body: An Introduction to Bodylore. In Journal of American Folklore, 107(423), pp. 2-8.

 

Λέξεις κλειδιά

Έμφυλη επιστήμη/θεωρία. Κοινωνικό Φύλο/βιολογικό Φύλο,  Έμφυλες Ανισότητες

Εξουσία/κυριαρχία/υποταγή, Σύμβολα/σημασίες

Μητριαρχία, Γυναικοκεντρικά Θρησκευτικά Συστήματα, Μητέρα Θεά, Ιερό Θηλυκό, Οικοπαγανισμός, Γυναικεία Πνευματικότητα, Θεαλογία, Έμφυλη Βία

Προαπαιτούμενα

Δεν υπάρχουν

Ενότητες

Ενότητες 1-3: Πως "κατασκευάζεται" το φύλο

Ενότητες 4-6: Προϊστορία και φύλο - Η αναζήτηση της φεμινιστικής ουτοπίας

Ενότητες 7-9: Γυναικεία Πνευματικότητα και Θεα-λογία: Απόπειρες επιστροφής στο σκοτισμένο γυναικείο αρχαϊκό παρελθόν

Ενότητες 10-11: Από την πρωτοχριστιανική φιλολογία στον κώδικα Ντα Βίντσι

Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα
Επίπεδο: A

Αρ. Επισκέψεων :  2192
Αρ. Προβολών :  11785