Πολιτισμός και Ψηφιακά Μέσα Ι [open] (OPENCOURSE131227)

Μια πρώτη προσέγγιση συναρτάται με τον εννοιολογικό προσδιορισμό του γενικότερου όρου «πολιτιστικές δράσεις», καθώς και του περιεχομένου του, σε αντιδιαστολή με άλλες δράσεις, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, κ.ο.κ.. Αυτή η προσπάθεια δεν είναι τόσο εύκολη: στην πραγματικότητα, μια «οντολογική» θεώρηση που κατηγοριοποιεί «αντικειμενικά» διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες ως διακριτές «σφαίρες» που συναρθρώνονται συστηματικά, σποραδικά ή τυχαία στην καθημερινή ζωή, αποτυγχάνει να συλλάβει και να ερμηνεύσει με επάρκεια το εννοιολογικό τους περιεχόμενο.

Μια πρώτη προσέγγιση συναρτάται με τον εννοιολογικό προσδιορισμό του γενικότερου όρου «πολιτιστικές δράσεις», καθώς και του περιεχομένου του, σε αντιδιαστολή με άλλες δράσεις, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, κ.ο.κ.. Αυτή η προσπάθεια δεν είναι τόσο εύκολη: στην πραγματικότητα, μια «οντολογική» θεώρηση που κατηγοριοποιεί «αντικειμενικά» διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες ως διακριτές «σφαίρες» που συναρθρώνονται συστηματικά, σποραδικά ή τυχαία στην καθημερινή ζωή, αποτυγχάνει να συλλάβει και να ερμηνεύσει με επάρκεια το εννοιολογικό τους περιεχόμενο.

Σύμφωνα με την άποψη του Luhmann για τον τρόπο προσέγγισης των (κοινωνικών) συστημάτων: κάθε (κοινωνική) επαφή είναι κατανοητή ως σύστημα, περιλαμβάνοντας και την κοινωνία ως το σύνολο όλων των δυνατών επαφών” (1995).

Σύμφωνα με την άποψη του Luhmann για τον τρόπο προσέγγισης των (κοινωνικών) συστημάτων: κάθε (κοινωνική) επαφή είναι κατανοητή ως σύστημα, περιλαμβάνοντας και την κοινωνία ως το σύνολο όλων των δυνατών επαφών” (1995).

Σύμφωνα με την άποψη του Luhmann για τον τρόπο προσέγγισης των (κοινωνικών) συστημάτων: κάθε (κοινωνική) επαφή είναι κατανοητή ως σύστημα, περιλαμβάνοντας και την κοινωνία ως το σύνολο όλων των δυνατών επαφών” (1995).

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, τα σενάρια προβολής πολιτιστικών δεδομένων σε συνάρτηση με συγκεκριμένες επιφάνειες διάδρασης, καθορίζονται από ποικίλες παραμέτρους.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, τα σενάρια προβολής πολιτιστικών δεδομένων σε συνάρτηση με συγκεκριμένες επιφάνειες διάδρασης, καθορίζονται από ποικίλες παραμέτρους.

Η προβολή εξαρτάται τόσο από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, όσο και από τη δημιουργία μιας άρτιας εκφραστικής μορφής. Οι εκφραστικές μορφές κάθε προβολής διατηρούν μια αυτονομία ως προς τα μέσα και τα σενάρια που χρησιμοποιούν: ένα Site, μια έκθεση, ένα φυλλάδιο ή βιβλίο ή μια ταινία, χαρακτηρίζονται από ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό χρήσης μέσων και τεχνικών προβολής (σχεδιασμός - Design), που προσαρμόζονται στις εκάστοτε καινοτομίες, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο, όσο και τη χρήση συγκεκριμένων τεχνικών.

Η προβολή εξαρτάται τόσο από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, όσο και από τη δημιουργία μιας άρτιας εκφραστικής μορφής. Οι εκφραστικές μορφές κάθε προβολής διατηρούν μια αυτονομία ως προς τα μέσα και τα σενάρια που χρησιμοποιούν: ένα Site, μια έκθεση, ένα φυλλάδιο ή βιβλίο ή μια ταινία, χαρακτηρίζονται από ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό χρήσης μέσων και τεχνικών προβολής (σχεδιασμός - Design), που προσαρμόζονται στις εκάστοτε καινοτομίες, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο, όσο και τη χρήση συγκεκριμένων τεχνικών.

Η προβολή εξαρτάται τόσο από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, όσο και από τη δημιουργία μιας άρτιας εκφραστικής μορφής. Οι εκφραστικές μορφές κάθε προβολής διατηρούν μια αυτονομία ως προς τα μέσα και τα σενάρια που χρησιμοποιούν: ένα Site, μια έκθεση, ένα φυλλάδιο ή βιβλίο ή μια ταινία, χαρακτηρίζονται από ένα συγκεκριμένο σχεδιασμό χρήσης μέσων και τεχνικών προβολής (σχεδιασμός - Design), που προσαρμόζονται στις εκάστοτε καινοτομίες, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο, όσο και τη χρήση συγκεκριμένων τεχνικών.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, το πολιτιστικό θέαμα μπορεί να προσδιοριστεί ως ένας ειδικός τύπος πολιτιστικής προβολής, που αποδίδει σημαντικό βάρος στον εντυπωσιασμό, με μικρότερη έμφαση στη συστηματική κατηγοριοποίηση και διάκριση των πολιτιστικών δεδομένων που συγκροτούν μια προβολή, έτσι ώστε η τελευταία να στοχεύει στην εστίαση της προσοχής μεγάλων και διαφορετικών κατηγοριών «κοινού».

Σ’ αυτό το πλαίσιο, το πολιτιστικό θέαμα μπορεί να προσδιοριστεί ως ένας ειδικός τύπος πολιτιστικής προβολής, που αποδίδει σημαντικό βάρος στον εντυπωσιασμό, με μικρότερη έμφαση στη συστηματική κατηγοριοποίηση και διάκριση των πολιτιστικών δεδομένων που συγκροτούν μια προβολή, έτσι ώστε η τελευταία να στοχεύει στην εστίαση της προσοχής μεγάλων και διαφορετικών κατηγοριών «κοινού».

Με τον όρο πολιτιστική αναπαράσταση, αποδίδουμε σε γενικές γραμμές κάθε πρακτική που εστιάζεται στην αναπαραγωγή πολιτιστικών δεδομένων με σκοπό τη συνακόλουθη προβολή τους προς διάφορες κατηγορίες δεκτών ή χρηστών, που συγκροτούν το κοινό στο οποίο στοχεύει κάθε δράση προβολής.

Με τον όρο πολιτιστική αναπαράσταση, αποδίδουμε σε γενικές γραμμές κάθε πρακτική που εστιάζεται στην αναπαραγωγή πολιτιστικών δεδομένων με σκοπό τη συνακόλουθη προβολή τους προς διάφορες κατηγορίες δεκτών ή χρηστών, που συγκροτούν το κοινό στο οποίο στοχεύει κάθε δράση προβολής.

Η πολύπλοκη και πολυδιάστατη σχέση αλληλεπίδρασης πολιτισμικών δρωμένων και τεχνουργημάτων με τις μορφές και εκδοχές που προσλαμβάνει η πολιτιστική τους αναπαράσταση, καθώς και με τα συναφή πολιτιστικά προϊόντα που προκύπτουν, αποκρυσταλλώνεται σε δύο βασικά θεωρητικά ζητήματα, που εστιάζονται:

α) στην ερμηνεία των δεδομένων που παρουσιάζονται, τόσο από τη σκοπιά των παραγωγών, όσο και από τη σκοπιά των δεκτών/χρηστών των προϊόντων ή των αποτελεσμάτων μιας πολιτιστικής προβολής
β) στο σχεδιασμό (design) των δράσεων ή των προϊόντων μιας πολιτιστικής προβολής, έτσι ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση των δεκτών/χρηστών στο «σώμα» (corpus) των παρεχόμενων πληροφοριών, καθώς και την κατανόηση και την αποδοχή του μηνύματος ή των μηνυμάτων που μεταφέρουν.

Η πολύπλοκη και πολυδιάστατη σχέση αλληλεπίδρασης πολιτισμικών δρωμένων και τεχνουργημάτων με τις μορφές και εκδοχές που προσλαμβάνει η πολιτιστική τους αναπαράσταση, καθώς και με τα συναφή πολιτιστικά προϊόντα που προκύπτουν, αποκρυσταλλώνεται σε δύο βασικά θεωρητικά ζητήματα, που εστιάζονται:

α) στην ερμηνεία των δεδομένων που παρουσιάζονται, τόσο από τη σκοπιά των παραγωγών, όσο και από τη σκοπιά των δεκτών/χρηστών των προϊόντων ή των αποτελεσμάτων μιας πολιτιστικής προβολής
β) στο σχεδιασμό (design) των δράσεων ή των προϊόντων μιας πολιτιστικής προβολής, έτσι ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση των δεκτών/χρηστών στο «σώμα» (corpus) των παρεχόμενων πληροφοριών, καθώς και την κατανόηση και την αποδοχή του μηνύματος ή των μηνυμάτων που μεταφέρουν.

H προβληματική που έχει αναπτυχθεί για την έννοια της αφήγησης, διατηρεί τη σύνδεση με τις «κλασσικές» εκδοχές που εστιάζονται στον προφορικό λόγο ή στο κείμενο, αλλά «υποχρεώνεται» να εξετάσει (και) τα προβλήματα και τη δυναμική που «εισάγει» η χρήση των νέων τεχνολογιών, σε συνάρτηση με νέα μέσα αφήγησης και «εικονικά» ή πραγματικά «σκηνικά».

H προβληματική που έχει αναπτυχθεί για την έννοια της αφήγησης, διατηρεί τη σύνδεση με τις «κλασσικές» εκδοχές που εστιάζονται στον προφορικό λόγο ή στο κείμενο, αλλά «υποχρεώνεται» να εξετάσει (και) τα προβλήματα και τη δυναμική που «εισάγει» η χρήση των νέων τεχνολογιών, σε συνάρτηση με νέα μέσα αφήγησης και «εικονικά» ή πραγματικά «σκηνικά».

Στη σύγχρονη εποχή θα πρέπει να συνδιαλλαγούμε με ένα νέο είδος επικοινωνίας, διαμεσολαβημένης από δίκτυα και υπηρεσίες Η/Υ. Υπό αυτή την έννοια είναι σημαντική μια συστηματική παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα διαμορφώνουν ένα σύνολο επικοινωνιακών πρακτικών οι οποίες συγκροτούνται σε ένα διαδικτυακό πεδίο, (ανα)διαμορφώνοντας τα ίδια τα άτομα που επικοινωνούν, αλλά και συνακόλουθα το περιβάλλον εντός του οποίου (αλληλο)διαδρούν.

Στη σύγχρονη εποχή θα πρέπει να συνδιαλλαγούμε με ένα νέο είδος επικοινωνίας, διαμεσολαβημένης από δίκτυα και υπηρεσίες Η/Υ. Υπό αυτή την έννοια είναι σημαντική μια συστηματική παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα διαμορφώνουν ένα σύνολο επικοινωνιακών πρακτικών οι οποίες συγκροτούνται σε ένα διαδικτυακό πεδίο, (ανα)διαμορφώνοντας τα ίδια τα άτομα που επικοινωνούν, αλλά και συνακόλουθα το περιβάλλον εντός του οποίου (αλληλο)διαδρούν.

Κάθε αφήγηση/προβολή/επιτέλεση/αναπαράσταση απαιτεί ένα σενάριο και ένα σκηνικό που διαμορφώνονται σύμφωνα με την επιφάνεια/πεδίο διάδρασης στο πλαίσιο της/του οποίας/ου υλοποιείται η κάθε δράση επικοινωνίας.

Είναι σημαντική η έννοια της διάκρισης μεταξύ συστήματος και περιβάλλοντος, καθώς και η καθοριστική σημασία του ορίου. O Spencer - Brown διατυπώνοντας την φράση “Draw a Distinction” (Spencer - Brown, 1969, σ. 3), περιγράφει τη διαδικασία σχηματισμού ενός αρχικού ορίου, ως μια θεμελιώδη νοητική ικανότητα η οποία επιτρέπει σε κάποιο «Ον» να αντιληφθεί τον περιβάλλοντα χώρο ως κάτι ξεχωριστό από τον εαυτό του. Τη στιγμή που πραγματοποιείται αυτή η πρώτη διάκριση σχηματίζεται μια «μορφή» η οποία ενέχει δύο όψεις: μια εσωτερική και μια εξωτερική. Το «Ον» κατ’ ουσία αναπτύσσει στην πορεία του βίου του την ικανότητα συγκρότησης του «εγώ» ως κάτι διαφορετικό από οτιδήποτε «άλλο» το περιβάλλει. Δύναται δηλαδή να διακρίνει μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου.

Είναι σημαντική η έννοια της διάκρισης μεταξύ συστήματος και περιβάλλοντος, καθώς και η καθοριστική σημασία του ορίου. O Spencer - Brown διατυπώνοντας την φράση “Draw a Distinction” (Spencer - Brown, 1969, σ. 3), περιγράφει τη διαδικασία σχηματισμού ενός αρχικού ορίου, ως μια θεμελιώδη νοητική ικανότητα η οποία επιτρέπει σε κάποιο «Ον» να αντιληφθεί τον περιβάλλοντα χώρο ως κάτι ξεχωριστό από τον εαυτό του. Τη στιγμή που πραγματοποιείται αυτή η πρώτη διάκριση σχηματίζεται μια «μορφή» η οποία ενέχει δύο όψεις: μια εσωτερική και μια εξωτερική. Το «Ον» κατ’ ουσία αναπτύσσει στην πορεία του βίου του την ικανότητα συγκρότησης του «εγώ» ως κάτι διαφορετικό από οτιδήποτε «άλλο» το περιβάλλει. Δύναται δηλαδή να διακρίνει μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου.

Είναι σημαντική η έννοια της διάκρισης μεταξύ συστήματος και περιβάλλοντος, καθώς και η καθοριστική σημασία του ορίου. O Spencer - Brown διατυπώνοντας την φράση “Draw a Distinction” (Spencer - Brown, 1969, σ. 3), περιγράφει τη διαδικασία σχηματισμού ενός αρχικού ορίου, ως μια θεμελιώδη νοητική ικανότητα η οποία επιτρέπει σε κάποιο «Ον» να αντιληφθεί τον περιβάλλοντα χώρο ως κάτι ξεχωριστό από τον εαυτό του. Τη στιγμή που πραγματοποιείται αυτή η πρώτη διάκριση σχηματίζεται μια «μορφή» η οποία ενέχει δύο όψεις: μια εσωτερική και μια εξωτερική. Το «Ον» κατ’ ουσία αναπτύσσει στην πορεία του βίου του την ικανότητα συγκρότησης του «εγώ» ως κάτι διαφορετικό από οτιδήποτε «άλλο» το περιβάλλει. Δύναται δηλαδή να διακρίνει μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου.