Παρουσίαση/Προβολή

(GEO114) -  Κρίστη (Χρυσάνθη) Πετροπούλου (Christy Petropoulou)

Περιγραφή Μαθήματος

Πόλεις και περιφέρειες στη Λατινική Αμερική

 

Διδάσκουσα : Κρίστη (Χρυσάνθη) Πετροπούλου

 

Σκοπός

 

Σκοπός του μαθήματος είναι η διερεύνηση των βασικών αστικο-γεωγραφικών φαινομένων που λαμβάνουν χώρα σε πόλεις και περιφέρειες της Λατινικής Αμερικής. Αφού πρώτα παρουσιαστούν οι βασικές ιστορικές τομές στην ιστορία της Λ.Α., καθώς και μία επισκόπηση των ιθαγενικών παραδόσεων και της εξέλιξης των μορφών γαιοκτησίας από την προ- στην μετα-κολομβιανή εποχή, στη συνέχεια το μάθημα εστιάζει σε σύγχρονα κοινωνικο-πολιτικά και οικολογικά φαινόμενα όπως : σύνορα και μετανάστευση, γεωπολιτικές συμμαχίες και επιπτώσεις στο χώρο, αστικά δίκτυα και ο ρόλος των μητροπολιτικών περιοχών στις σύγχρονες διαδικασίες ανάπτυξης, κοινωνικο-οικονομική και πολιτιστική συμβολή των πόλεων στην ιστορία της Λ.Α., τα φαινόμενα των φαβέλας, των gated comunities και του gentrification στις μεγάλες πόλεις, θέματα διαχείρισης φυσικών αγαθών, αρχιτεκτονική, πολιτιστικά και πολιτισμικά φαινόμενα στην πόλη, κοινωνικά αστικά και περιφερειακά κινήματα. Τέλος το μάθημα δίνει ενδεικτικά έμφαση σε ορισμένες, στρατηγικής σημασίας, πόλεις και περιφέρειες.   

 

Διαλέξεις

 

1. Γεωγραφική και ιστορική παρουσίαση της Αμερικής και η θέση της Λατινικής Αμερικής. Διαμόρφωση των χωρών της Λατινικής Αμερικής και καθιέρωση της έννοιας της Λατινικής Αμερικής (Λ.Α.). Γεωφυσικά χαρακτηριστικά της Αμερικανικής ηπείρου και η θέση των χωρών της Λ.Α. (κλιματολογικές ζώνες, βασική γεωμορφολογία και σεισμογενείς περιοχές). Βασικές έννοιες : πόλη, τόπος, περιφέρεια (region), επικράτεια (territory).

2. Οι ιθαγενείς λαοί και οι παραδόσεις τους στην Αμερική. Οι αρχαίες και οι προκολομβιανές πόλεις. Οι περιφέρειες με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ιθαγενών λαών και οι «επικράτειες» τους. H εξέλιξη των μορφών γαιοκτησίας και οι αγροτικές δομές στην Αμερική. Οι σύγχρονες ιθαγενιστικές προσεγγίσεις του κόσμου. Ειδικότερο θέμα : οι λαοί που έζησαν στην Βόρεια Αμερική πριν την κατάκτηση (Καναδάς, ΗΠΑ, Μεξικό) και οι πόλεις τους

3. Οι ιθαγενείς λαοί στην Κεντρική Αμερική. Αρχαίες και προκολομβιανές πόλεις. Αστρονομικές παρατηρήσεις και κοινωνική ζωή στον πολιτισμό των Μάγιας και των Ζαποτέκων. Επιρροές σε σύγχρονα κινήματα.    

4. Πόλεις και περιφέρειες στο Μεξικό. Πολεοδομική ανάπτυξη  της πόλης του Μεξικού. 

5. Οι ιθαγενείς λαοί στη Νότια Αμερική. Αρχαίες και προκολομβιανές πόλεις. Η θεωρία του ευ ζην σαν απάντηση στην κλιματική αλλαγή. Επιρροές σε σύγχρονα κινήματα. 

Διεπιστημονική προσέγγιση των περιοχών στρατηγικής σημασίας σε θέματα διαχείρισης φυσικών αγαθών. Ο ρόλος του αστικού πολιτισμού και οι ιθαγενείς λαοί σε αυτές τις γεωπολιτικές επικράτειες. Συζήτηση για τις έννοιες των κοινών και των περιφράξεων με αφορμή παραδείγματα.

Ειδικό θέμα : διαχείρηση του νερού. 

6. Η διαμόρφωση των κρατών εθνών και οι βασικές επαναστάσεις στην Λ.Α. Γεωπολιτική προσέγγιση και εντοπισμός βασικών περιφερειών οικονομικών και πολιτικών συμφώνων – συμμαχιών. Ο γεωπολιτικός ρόλος των πόλεων σε αυτές τις περιφέρειες. Ειδικά θέματα : Μετανάστευση και πόλεις. Σύνορα και βιομηχανία.

7. Κρίση και κοινωνικά κινήματα στην Αργεντινή. Αυτοδιαχείρηση στα εργοστάσια της Αργεντινής. 

8. Συστήματα  πόλεων και ο ρόλος των μητροπολιτικών περιοχών σε αυτά. Τα βασικότερα μητροπολιτικά κέντρα. Οι συνοικίες λαϊκής αυτοκατασκευής (favelas) σε πόλεις της Λατινικής Αμερικής

9. Δομή των πόλεων, Ειδικά θέματα : Τα ιστορικά κέντρα στις πόλεις της Λατινικής Αμερικής και οι σύγχρονες τάσεις gentrification. Οι νέες περιφέρειες των πόλεων και οι gated communities

10. Εναλλακτικά εγχειρήματα σε πόλεις της Λ.Α.: Οικολογικές συνοικίες, Αλληλέγγυα οικονομία, Εκπαίδευση και εναλλακτικά πανεπιστήμια. Παράδειγμα: το πανεπιστήμιο της Γης. 

11. Αυτονομίες και χειραφετήσεις στη Λατινική Αμερική. Σύγχρονες τάσεις και αντιστάσεις. Το κίνημα των χωρίς γη στην Βραζιλία. Το κίνημα των ζαπατίστας στο Μεξικό.          

12. Πόλεις και περιφέρειες στην Βραζιλία και στην Κούβα. Πολεοδομική ανάπτυξη της πόλης της Αβάνας.  Παραδείγματα από την πολεοδομική ανάπτυξη των πόλεων : Μπραζίλια, Σάο Πάολο, Ρίο ντε Τζανέιρο και Αβάνα.        

13. Πόλεις και περιφέρειες στην Αργεντινή το Περού, την Κολομβία και την Βενεζουέλα. Παραδείγματα από την πολεοδομική ανάπτυξη του Μπουένος Άιρες, της Λίμα, της Μπογκοτά και του Καράκας.

     

 

Τρόπος αξιολόγησης

 

Οι φοιτητές επιλέγουν μία περιφέρεια και ερευνούν ένα ειδικό θέμα που προτείνεται από συγγεκριμένο κατάλογο που συνοδεύεται από προτεινόμενη βιβλιογραφία. Παρουσιάζουν την εργασία τους στα πλαίσια του μαθήματος με τη μορφή διάλεξης και έντυπα.

 

Η παρουσία στα μαθήματα και η προφορική εξέταση στην εργασία είναι απαλλακτική από τις γραπτές εξετάσεις. Όλοι οι φοιτητές πρέπει να πάρουν θέμα εργασίας και να καταθέσουν την εργασία τους στο τέλος της εξεταστικής. Η παρουσίαση των εργασιών και η προφορική τους εξέταση θα γίνει την τελευταία εβδομάδα πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων. 

Η βαθμολογία προκύπτει 50% από την εργασία και 50% από τις εξετάσεις (γραπτές ή προφορικές) και τις ασκήσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

 

Βιβλιογραφία (ελληνική)

Eduardo Galeano,  2008. Οι Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής 2τόμοι. Κουκκίδα. Αθήνα

Νόαμ Τσομσκι 2001. Λατινική Αμερική:  από την αποικιοκρατία στην παγκοσμιοποίηση. Ελεύθερος Τύπος. Αθήνα

Raoul Zibechi, 2010. Αυτονομίες και χειραφετήσεις. Η Λατινική Αμερική σε κίνηση. Αλανα. Αθήνα.

Ζ.Μ.Γ. Λε Κλεζιο 1998. Το Μεξικάνικο όνειρο. Ωκεανίδα. Αθήνα

Adolfo Gilly 2006. La revolución interrumpida. Μεταφραστής: Κοκκάλας, Νίκος. Κουκκίδα

Jose Carlos Mariategui, 2008. Εφτά δοκίμια για την ερμηνεία της περουβιανής πραγματικότητας. ΑΓΡΑ

 

Νίκος Μουζέλης, 1987. Κοινοβουλευτισμός και εκβιομηχάνιση στην ημιπεριφέρεια: Ελλάδα, Βαλκάνια, Λατινική Αμερική, Αθήνα, Θεμέλιο

Σταύρος Σταυρίδης 2010. Μετέωροι χώροι της ετερότητας. Αλεξάνδρεια. Χώρος και Κοινωνία

Ινστιτουτο Worldwatch, 2007. Η κατασταση του κοσμου. Το αστικο μας μελλον. Ευωνυμος Οικολογικη Βιβλιοθηκη.

Μαρία Δαμηλάκου, 2010 (επιμέλεια). Θεωρία και μελέτες ιστορίας. Θέματα και τάσεις της σύγχρονης Λατινοαμερικάνικης ιστοριογραφίας. ΕΜΝΕ ΜΝΗΜΩΝ.

 

Movimento dos Trabalhadores Rurais sem terra, 1997. Το κίνημα των ακτημόνων στη Βραζιλία, Αθήνα, Ανεξάρτητη έκδοση

 

Γουατεμάλα 1954-1994. Ο ολοκληρωτικός πόλεμος στη χώρα των Μάγια, Αθήνα, Νότος εναλλακτικές εκδόσεις, 1994

 

Μανουελ Βαθκεθ Μονταλμπάν, 2001. Και ο θεός μπήκε στην Αβάνα. Καστανιώτης. 

 

Norberto Fuentes, Η Αυτοβιογραφία του Φιντέλ Κάστρο, Πατάκη, 2005

Περιοδικό ΑΛΑΝΑ. Τεύχη 1-13 (Πολιτικό περιοδικό σχετικό με την κατάσταση στη Λατινική Αμερική και τα κοινωνικά κινήματα σε αυτήν)

Ντοκιμαντερ του ΕΞΑΝΤΑ http://www.exandasdocumentaries.com/

και υλικό σχετικό με τον λατινοαμερικάνικο κινηματογράφο από το Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Αφιερώματα «Εθνικές κινηματογραφίες».

 

 

Ξενόγλωσσα περιοδικά και σύνδεσμοι

 

 

http://www.youtube.com/user/eledelrenegado?feature=watch

 

REVISTA CIUDADES. Ανάλυση της σύγρονης εποχής, ιστορίας και θεωρίας της πόλης

http://www.rniu.buap.mx/edit/revistas/convoca.php

REVISTA EURE Ιστορική προσέγγιση των πόλεων της Λατινικής Αμερικής   http://www.eure.cl/numero/factores-historico-sociales-en-la-evolucion-de-las-ciudades-latinoamericanas-1850-1950/

America Latina Hoy. Universidad de Salamanca. Κοινωνιολογικό περιοδικό στα Ισπανικά

 

Cahiers des Ameriques Latines Universite de Sorbonne Nouvelle – Paris 3 Institut des Hautes Etudes de l’Amerique Latine Ιστορικό, Πολιτικό και Κοινωνιολογικό περιοδικό στα Γαλλικά http//www.iheal.univ-paris.gr

 

Latin America Network Information Center – University of Texas Σύνδεσμοι για τη Λατινική Αμερική, οργανωμένοι σε θεματικές ενότητες στα Αγγλικά και τα Ισπανικά. http://lanic.utexas.edu/la/region/geography/

 

Project Gutenberg Ηλεκτρονικά κείμενα βιβλίων http://promo.net/pg

 

Perry-Castaneda Library Collection – University of Texas Χάρτες χωρών http://www.lib.utexas.edu/maps/index.html

 

Desinformemonos. Πολιτικό περιοδικό σχετικό με τα κοινωνικά κινήματα, στα ισπανικά (περιλήψεις στα ελληνικά). http://www.desinformemonos.org

 

Bruzzonne Ε. M., 2004. El agua potable: nuevo recurso estratégico del siglo XXI

http://www.visionesalternativas.com/militarizacion/articulos/agua/4.htm

 

Marrero C., 2005. La Privatización del Agua en América Latina. http://www.ecoportal.net

 

Βιβλία στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά

 

Bethell L. (ed.), 1986. The Cambridge History of Latin America, vol. 4, C. 1870 to 1930, Cambridge University Press

 

Bethell L. (ed.), 1995. The Cambridge History of Latin America, vol. 6, 1930 to the present, Part 1, Economy and Society, Cambridge University Press

 

Bruzzone E. M., 2008. Las guerras del agua, Εκδόσεις : Capital Intelectual, Claves para Todos, Buenos Aires, 2008

 

Chevalier F., 1993. L´ Amérique Latine de l´ indépendence a nos jours, PUF, Paris

 

Touraine, A., 1988. La parole et le sang: politique et société en Amérique Latine Ed. O.Jacob. Paris

 

Vayssière, P., 1991. Les revolutions d´Amérique Latine, Editions de Seuil, Paris

 

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2012