Παρουσίαση/Προβολή

Εικόνα επιλογής

[ΙΤΕ 505] Οπτικός Πολιτισμός και Ένατη Τέχνη: Ιστορία, Θεωρία και Γλώσσα των Κόμικς [από ακαδημαϊκό έτος 2025-2026]

(131168) -  Evi Sampanikou

Περιγραφή Μαθήματος

Το μάθημα εστιάζει στην λεγόμενη "Ενατη Τέχνη", δηλαδή τα κόμικς, σε όλες τους τις μορφές (comic strips, graphic novels, διαδικτυακά, σειρές, κ.λ.π.) σε όλα τα είδη (φανταστικό, επιστημονική φαντασία, ιστορία, κ.α. είδη μυθοπλασίας) και σε όλο τον κόσμο, από τη γέννησή τους τον 19ο αιώνα έως σήμερα.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κατανόηση της δομής (συνδυασμός εικόνας και λόγου) και λειτουργίας της ιδιαίτερης και παντοδύναμης αυτής τέχνης, όπως και στην επιδρασή της στην κινούμενη εικόνα και στα ψηφιακά μέσα (κινηματογράφος, animation, gaming) και γενικά στο σύνολο των πολιτισμικών βιομηχανιών.

Ξεχωριστή έμφαση δίνεται επίσης στην πολιτισμική ένταξη της Ένατης τέχνης στο σύμπαν των εικαστικών τεχνών και της αφήγησης. Υπογραμμίζεται επίσης ο κοινωνικός ρόλος και η ιδεολογία των κόμικς σε σχέση με τις ιδεολογίες, τους προβληματισμούς και τα κοινωνικά κινήματα, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Εξετάζεται επίσης η σχέση τους με το κοινό ανά γενιά.

Ιδιαίτερη θέση στο μάθημα θα έχουν και τα ελληνικά κόμικς, με την ιδιαίτερα μακρά ιστορία και παρουσία τους από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα. Παρουσιάζονται επίσης Έλληνες δημιουργοί, καθώς και οι εκδόσεις,  τα φεστιβάλ, τα events και όλες οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τα κόμικς στη χώρα μας. 

Τρόπος Εξέτασης του Μαθήματος: Για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024, το μάθημα θα εξεταστεί μέσω μιας γραπτής εξέτασης Προόδου και μιας Τελικής Εργασίας.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

  1. Α. Κάουα, Ε. Σαμπανίκου, Π. Κρητικός, Μ. Τσελέντη (Επιμέλεια), Θέα Από Ψηλά: Φαντασία και Αφήγηση στα Κόμικς, Εκδόσεις Ηλίβατον, Αθήνα 2010, ISBN: 978-960-8085-13-8 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο:: 186784
  2. Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup), Τα Ελληνικά Κόμικς. Αντανακλάσεις Ιδεών στις Σελίδες των Κόμικς, ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΟΣ, Αθήνα 2012, ISBN: 9789604990481 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 22768459)
  3. Μαριάννα Μίσιου, Τα κόμικς από το περίπτερο στη σχολική τάξη. Θεωρητικές, ερμηνευτικές και διδακτικές διαστάσεις, Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα 2010, ISBN: 9789606750502 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 12613231)
  4. Δημήτρης Κολιοδήμος. Τα Κόμικς, Εκδόσεις Αιγόκερως, Αθήνα, 2023, ISBN: 9789603227113 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 122078492)
  5. Μαριάννα Μίσιου, Βουβά Κόμικς και Εικονοβιβλία. Τεχνικές αφήγησης στα βιβλία χωρίς λέξεις, Εκδόσεις ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ, Αθήνα 2020, ISBN: 9789604712045 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 94644233)
  6. Γιάννης Σκαρπέλος, Ιστορική μνήμη και Ελληνικότητα στα Κόμικς, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2000, ISBN: 9789602182055 (Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 11630)

 

ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

  1. Scott McLoud, Κατανοώντας τα κόμικς. H Αόρατη Τέχνη, Μετάφραση: Νίκος Καμπουρόπουλος, Επιμέλεια: Άλκηστις Τριμπέρη, Εκδόσεις Webcomics – 1η ‘Εκδοση: Μάρτιος 2014 (εξαντλημένο) - 2η Έκδοση: Μάρτιος 2019, ISBN: 978-618-80597-1-9. Full PDF στα αγγλικά, εδώ: https://www.academia.edu/31720387/Understanding_Comics_The_Invisible_Art_By_Scott_McCloud  
  2. Roger Sabin, Κόμικς ή Κόμιξ; Η ιστορία μιας «σχεδόν» τέχνης, Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, Εκδόσεις Terzo Books, Αθήνα 1997 (εξαντλημένο) [προσβάσιμο μέσω της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου ΑΙγαίου]. Διαθέσιμο στο εμπόριο μόνο στο αγγλικό πρωτότυπο: Roger Sabin, Comics, Comix & Graphic Novels. A History of Comic Art, PHAIDON Publishers, 1996.
  3. Πάνος Κρητικός, Εύη Σαμπανίκου, Εισαγωγή: Αβραάμ Κάουα, Αποχρώσεις δυο Κόσμων. Κόμικς και [Επιστημονική] Φαντασία], Εκδόσεις futura, Αθήνα 2005 (εξαντλημένο) [προσβάσιμο μέσω της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου ΑΙγαίου].
  4. Εύη Σαμπανίκου, Αβραάμ Κάουα, Πάνος Κρητικός, Μυρτώ Τσελέντη (Επιμέλεια), Μεταξύ Φαντασίας και Πραγματικότητας. Σκέψεις και Απόψεις για τα Κόμικς, Έκδοση Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Μυτιλήνη 2005 [Διαθέσιμο στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και της Ε. Σαμπανίκου]
  5. Γιάννης Κουκουλάς, Η Αναπλαισίωση του Έργου Τέχνης. Διεικονικές Μυθοπλασίες στις Εικονογραφημένες Αφηγήσεις. ΚΑΛΛΙΠΟΣ – Ανοικτές Πανεπιστημιακές Εκδόσεις, Ψηφιακό Βιβλίο, προσβάσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/11520
  6. Daniele Barbieri, Η Σημειωτική των Κόμικς, Μετάφραση: Γιάννης Μιχαηλίδης, Jemma Press, Αθήνα 2023 (Οχι ακόμη στον ΕΥΔΟΞΟ)

Κείμενα από Ακαδημαϊκά Περιοδικά (Journals) και Κεφάλαια Βιβλίων θα δίνονται επίσης σε ψηφιακή μορφή σε ψηφιακή μορφή στο πεδίο «Έγγραφα» του e-class.

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΓΙΑ ΚΟΜΙΚΣ:

  1. The Comics Journal: https://www.tcj.com/
  2. Journal of Graphic Novels and Comics: https://www.tandfonline.com/journals/rcom20
  3. The Comics Grid. Journal of Comics Scholarship: https://www.comicsgrid.com/
  4. Κατάλογος των ακαδημαϊκών περιοδικών κόμικς διαθέσιμος εδώ: https://guides.nyu.edu/graphic-novels/journals Μπορείτε από εδώ να ξεκινήσετε την έρευνά σας για πηγές για τις εργασίες σας.

           

 

 

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Τρίτη 18 Μαρτίου 2014

Σελίδα μαθήματος
  • Περίγραμμα

    Περιεχόμενο Μαθήματος

    Έννοιες και περιεχόμενο της Τέχνης στον 20ο και 21ο αιώνα (Μοντερνισμός – Μεταμοντερνισμός και η ανάδυση του Μεταουμανισμού), με έμφαση στη βιντεοτέχνη και τα κόμικς. Ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της video art, η Εννοιολογική τέχνη (Conceptual Art) και ο ρόλος του κινήματος fluxus. Case Studies: Nam June Paik, Bill Viola, Shirin Neshat. Η Bioart και η έννοια του Transhuman. Η έννοια του «ψηφιακού» στην τέχνη και η τέχνη με τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας (virtual art).

    Παράλληλα, η ιστορία και ιδεολογία των κόμικς στην Αμερική και την Ευρώπη. Τα κόμικς επιστημονικής φαντασίας και το ιδεολογικό τους περιεχόμενο, τα κόμικς, η λογοτεχνία και οι έννοιες του pulp. Ρεαλισμός και χιούμορ στα κόμικς. Ο ρόλος των περιοδικών κόμικς. Case Studies: Manga - Τεχνοτροπία και Ιδεολογία. Υπερηρωϊκά Κόμικς, οι έννοιες του «υπερηρωϊκού» στη δεκαετία του 1980.

    Εξετάζεται τέλος η αλληλεπίδραση του συνόλου των τεχνών στη διαμόρφωση του ιδεολογικού και κοινωνικού μηνύματος της εποχής μας.

     

    Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:

     

         α) Εγχειρίδια του μαθήματος:

    1. Αντ. Νικολόπουλος, Τα Ελληνικά Κόμικς. Αντανακλάσεις Ιδεών στις σελίδες των κόμικς, Εκδ. Τόπος, Αθήνα 2012, ISBN: 978-960-499-048-1 (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ: 22768459).

     2. Α. Κάουα, Ε. Σαμπανίκου, Π. Κρητικός, Μ. Τσελέντη (επιμ.), Θέα Από Ψηλά: Φαντασία και Αφήγηση στα Κόμικς, εκδ. Ηλίβατον, Αθήνα 2010, ISBN: 978-960-8085-13-8 (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ: 186784).

     3. H. H. Arnason, Ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης. Ζωγραφική, Γλυπτική, Αρχιτεκτονική, Φωτογραφία, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2005,  ΙSBN:  978-960-6645-67-9  (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ:  15054).

     4. Hal Foster, κ.α., Η Τέχνη από το 1900. Μοντερνισμός, Αντιμοντερνισμός, Μεταμοντερνισμός, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2007, ΙSBN:  978-960-458-047-7  (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ: 15037).

     

     

         β) Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

    1. E. Sampanikou – Ε. Kavakli (eds), Aspects of Representation. Studies on Art and Technology. New Technologies in Contemporary Cultural Expression, Department of Cultural Technology and Communication – University of the Agean, Mytilene 2008. ISBN: 978-960-87902-3-0. TO ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΠΑΙΡΝΕΤΕ, ΟΣΟΙ-ΕΣ ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ, ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΗΣ Ε. ΣΑΜΠΑΝΙΚΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ. 

     2. Scott Mc Cloud, Κατανοώντας τα Κόμικς, Μετάφραση: Νίκος Καμπουρόπουλος, εκδόσεις webcomics, Αθήνα 2014. ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ, ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ.

    3. E. Σαμπανίκου – A. Κάουα – Π. Κρητικός – Μ. Τσελέντη (επιμ.), Μεταξύ Φαντασίας και Πραγματικότητας. Σκέψεις και απόψεις για τα κόμικς, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας – Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη 2005, ISBN: 960-87902-1-2. TO ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΠΑΙΡΝΕΤΕ, ΟΣΟΙ-ΕΣ ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ, ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΗΣ Ε. ΣΑΜΠΑΝΙΚΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ.

    4. Μ. Κοκκώνης, Γ. Πασχαλίδης, Φ. Μπαντιμαρούδης (επιμ.), Ψηφιακά Μέσα: Ο Πολιτισμός του Ήχου και του Θεάματος, εκδ. Κριτική, Αθήνα 2010, ISBN:  978-960-218-693-0 (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ: 11878).

    5.  R. Sabin, Κόμικς ή Κόμιξ? Η Ιστορία μιάς "σχεδόν" τέχνης", εκδ. TERZO BOOKS, 1997. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

    6. Λ. Ταρλαντέζος, Ιστορία των Κόμικς, εκδ. Αιγόκερως, 2006.

    7. Π. Κρητικός – Ε. Σαμπανίκου, Ιχνηλατώντας το Φανταστικό. Τα ελληνικά κόμικς του Φανταστικού 1978-2004, εκδ. FUTURA, Αθήνα 2005, ISBN: 960-7980-95-6. ONLINE 

    8. Γ. Κουκουλάς, Γυναίκες στα κόμικς - Ηρωίδες για κάθε χρήση, εκδ. futura, Αθήνα 2005, ISBN:  978-960-6654-02-8 (Κωδικός στον ΕΥΔΟΞΟ:  21316).

     

    Επίσης:

    Συμπληρωματική ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία μπορεί να δίνεται σε κάθε επιμέρους ενότητα κατά τη διάρκεια των παραδόσεων.