3. ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ (ΔΥ-22 ΕΑΡΙΝΟ 2ο ΕΞΑΜ ΥΠΟΧΡ)

H ενότητα αυτή μας εισάγει στο χώρο και την ιστορία της Μεσογείου. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο έργο του σπουδαίου μελετητή της Μεσογείου, Fernard Braudel, και στη συμβολή του στην επιστήμη της ιστορίας.

  ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 - Από το βιβλίο του Abulafia, H ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, σελ. 11-32. Τι είναι η Μεσόγειος?

- Το βιβλίο του Μπροντέλ Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Ο ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ, εκδ Αλεξάνδρεια. Πώς ο μεγάλος ιστορικός περιγράφει τη Μεσόγειο, δοκίμιο ιστορικό αλλά και λογοτεχνικό.

Η ενότητα αυτή αποτελεί εισαγωγή στην εμφάνιση των Αράβων στη Μεσόγειο από τον 7^ο αι. μ.Χ. Ειδικότερα, αναλύονται ο χαρακτήρας και ο πολιτισμός των δύο μεγάλων αραβικών χαλιφάτων, των Ομεϋαδών και των Αμπασιδών.

  ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 - Από το βιβλίο Ιστορία της Μεσογείου των Carpentier and Lebrun  κεφ 7.

- Τα δύο κείμενα από τους ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ (2 ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ)

Σκοπός αυτής της ενότητας είναι η παρουσίαση της επέκτασης των Οθωμανών στον ελλαδικό-βαλκανικό και βορειοαφρικανικό χώρο και η εξέταση του χαρακτήρα του νέου κράτους. Αναλύονται η οργάνωσή του, οι θεσμοί του και ο πολιτισμός του. ‘Εμφαση δίνεται στην ανάλυση των αιτιών της παρακμής του.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 -Από Abulafia, H Μεσόγειος στην Ιστορία, κεφ 7.

- Από Carpentier and Lebrun, Ιστορία της Μεσογείου, σελ. 229-246.

- Από τους Συνδέσμους, το Φακ 3 το κείμενο για Κιουτσούκ Καιναρτζή και Ανατολικό Ζήτημα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΑ

 - Από τους Συνδέσμους, το Φακ 3 το κείμενο για Κιουτσούκ Καιναρτζή και Ανατολικό Ζήτημα

 - Από Πολυμέσα για Σουλειμάν το Μεγαλοπρεπή!

ΠΡΟΤΑΣΗ για εμβάθυνση:  Το βιβλίο του Χαλίλ Ιναλτζίκ, Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, 1300-1600, εκδ Αλεξάνδρεια.

Στην ενότητα αυτή εξετάζεται ο ρόλος των Μεγάλων δυνάμεων στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο: η γαλλική αποικιοκρατία στη βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή, η βρετανική κυριαρχία μετά το Συνέδριο της Βιέννης, ο αγγλο-ρωσικός ανταγωνισμός και η σύγκρουση στην Κριμαία, η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, η ενοποίηση της Ιταλίας.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

- Από Abulafia, H Μεσόγειος στην Ιστορία, το κεφ. 8.

- Από Carpentier and Lebrun, Ιστορία της Μεσογείου, σελ. 327-356, σελ. 404-10, 415- 424

- Από Σακκάς, Οι Άραβες, σελ. 23-28 (για Αίγυπτο), σελ. 43-45 (για Συρία), σελ. 81-84 (για Λίβανο), σελ. 129-30 (Τυνησία), σελ. 136-7 (για Αλγερία), σελ 120 (Λιβύη)

- Από ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ, πακ. 4 για Κριμαικό Πόλεμο.

  ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΑ

ΔΕΙΤΕ: από ΠΟΛΥΜΕΣΑ, "Τhe Unification of Italy".

Μετά την ήττα στην ναυμαχία της Ναυπάκτου και τις συγκρούσεις με τους Αυστριακούς και τους συμμάχους τους, η οθωμανική αυτοκρατορία άρχισε να εξασθενεί (συνθήκη του Κάρλοβιτς 1699 και συνθήκη του Πασσάροβιτς 1718), ενώ οξύνθηκε ο ανταγωνισμός της με τη Ρωσία, η οποία επιδίωκε τη διάλυσή της, για να βρει διέξοδο στο Αιγαίο. Αντίθετα η Αγγλία και η Γαλλία υποστήριζαν την ακεραιότητά της. Ο έντονος ανταγωνισμός των ισχυρών ευρωπαϊκών δυνάμεων για την αύξηση της επιρροής τους στην καταρρέουσα αυτοκρατορία και τον έλεγχο των εδαφών της δημιούργησαν το Ανατολικό Ζήτημα, που απασχόλησε την ευρωπαϊκή πολιτική ως τον 20^ο αι. και έπαιξε βασικό ρόλο στην ιστορική πορεία των βαλκανικών λαών.

Οθωμ Αυτ και Ανατολικό Ζήτημα: To ζήτημα των Στενών, ο Κριμαικός Πόλεμος, η Τανζιμάτ, Η μεγάλη αντολική κρίση 1875-78, ο τουρκικός εθνικισμός-οι Νεότουρκοι.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 -  Από Abulafia, H Μεσόγειος στην Ιστορία, το κεφ. 8.

 - Από Carpentier and Lebrun, Ιστορία της Μεσογείου, σελ. 423- 36.

Περαιτέρω εμβάθυνση

- B Lewis, H ανάδυση της Σύγχρονης Τουρκίας, Τομ.1, εκδ Παπαζήσης 2001.

- Λάσκαρις, Μ.Θ., Το Ανατολικόν Ζήτημα (1800-1923), εκδ Επίκεντρο, 2006 (επαν.)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΑ

- Από ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ, πακ. 5 (3 κείμενα για Νεότουρκους)

- ΔΕΙΤΕ: Από Πολυμέσα για Νεότουρκους.

Την περίοδο του μεσοπολέμου σημαντικές εξελίξεις έλαβαν χώρα στο μεσογειακό χώρο και στις δύο όχθες του. Στη νότια και ανατολική πλευρά του οι Μεγάλες Δυνάμεις επέκτειναν την επιρροή τους – στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στην Αίγυπτο, στο Ιράκ – ενώ στη βόρεια εμφανίστηκε ο φασισμός στην Ιταλία και ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος. Και στις δύο όχθες της Μεσογείου κυριαρχεί ο εθνικισμός.

  ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 - Από Abulafia, H Μεσόγειος στην Ιστορία, σελ. 283- 293

- Από Carpentier and Lebrun, Ιστορία της Μεσογείου, σελ. 436-445.

 Περαιτέρω Εμβάθυνση

- Andre Nouschi, H Mεσόγειος στον 20ο αι. Εκδ. Μεταίχμιο σελ. 126-161

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΑ

- Από τα ΠΟΛΥΜΕΣΑ για τη Μέση Ανατολή

Στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου η Μεσόγειος αποτέλεσε σημαντικό πεδίο συγκρούσεων, κυρίως ανάμεσα στη Βρετανία και τη Γερμανία  - βόρεια Αφρική. Με την αγγλοαμερικανική απόβαση στη Σικελία το 1943 ο πόλεμος μεταφέρθηκε και στη βόρεια πλευρά της Μεσογείου.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος, η Μεσόγειος δεν ήταν πια η mare nostrum της Ευρώπης, όπως υπήρξε από την εποχή της εκστρατείας στην Αίγυπτο του Βοναπάρτη. Τώρα κυριαρχούν οι υπερδυνάμεις, οι οποίες δημιουργούν ξεχωριστές σφαίρες επιρροής, οι ΗΠΑ στη δυτική Μεσόγειο – συν Ελλάδα και Τουρκία – η ΕΣΣΔ στα Βαλκάνια. Είναι η Μεσόγειος του Ψυχρού Πολέμου. Η αραβική Μεσόγειος απελευθερώνεται από τη γαλλική και βρετανική ηγεμονία και προσπαθεί να χαράξει τη δική της ξεχωριστή πορεία ανάμεσα στον εθνικισμό, το σοσιαλισμό και το ισλάμ.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 -Από Γ Σακκάς, Οι Άραβες, οι σχετικές σελίδες για αραβικές χώρες (Αίγυπτος, Συρία, Λίβανος, Τυνησία, Αλγερία και Λιβύη)

- Από Abulafia, H Μεσόγειος στην Ιστορία, σελ. 293-302

- Από Carpentier and Lebrun, Ιστορία της Μεσογείου, σελ. 463- 498

 Περαιτέρω Εμβάθυνση

- Andre Nouschi, H Mεσόγειος στον 20ο αι. Εκδ. Μεταίχμιο ΚΕΦ 8,11, 12 ΚΑΙ 13.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΥΜΕΣΑ

- Από τους Συνδέσμους πακ. 7 για Η Μέση Ανατολή στον Ψυχρό Πόλεμο

- Από ΠΟΛΥΜΕΣΑ να δείτε για από Κρίση Σουέζ ως τον Πόλεμο του Κόλπου

Στην ενότητα αυτή αναλύεται η εξέλιξη του κυπριακού ζητήματος από το 1954 έως σήμερα. Εξετάζονται τα βασικότερα γεγονότα, η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων και η εμπλοκή των Μεγάλων Δυνάμεων.

Το κυπριακό εξετάζεται στη λεπτομέρειά του αργότερα στην κατεύθυνση των Διεθνών Σχέσεων και Οργανισμών.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

 - Γ Σακκάς, Οι Δύο Όχθες της Μεσογείου, σελ. 75-87

  ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΕ

- Διαβάστε στους ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ τα άρθρα στο Φακ 8 για Κυπριακό

- Δείτε και ακούστε για Κυπριακό στα ΠΟΛΥΜΕΣΑ.

Στην ενότητα αυτή εξετάζεται σε γενικές γραμμές το παλαιστινιακό ζήτημα από τον α παγκόσμιο πόλεμο έως σήμερα. Το ζήτημα αυτό έχει προκαλέσει σφοδρές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την κατά καιρούς εμπλοκή των Μεγάλων Δυνάμεων και ισχυρών περιφερειακών δρώντων.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

- Γ Σακκάς, Οι Άραβες, κεφ 6 (για το παλαιστινιακό)

ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΕ

Δείτε στα ΠΟΛΥΜΕΣΑ το ντοκιμαντέρ στα ελληνικά για το ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η αμερικανική ηγεμονία απλώθηκε και στο μεσογειακό χώρο και συνδέθηκε με τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή. Ο αραβικός κόσμος αφυπνίστηκε και δημιούργησε τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη», η οποία όμως δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Την τελευταία πενταετία οι ΗΠΑ έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην Άπω Ανατολή αλλά η κατάσταση στη Μεσόγειο-Μέση Ανατολή παραμένει ρευστή και έκρυθμη.

ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Γ Σακκάς, Οι Δύο Όχθες της Μεσογείου, εκδ bookstars σελ. 117-132