Διδασκαλία δεύτερης/ξένης γλώσσας [open] (ΓΥ-13)

Ιωάννης Γαλαντόμος

Περιγραφή

Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση όλων των πτυχών που σχετίζονται με τη διδασκαλία και την εκμάθηση ενός δεύτερου κώδικα επικοινωνίας. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις θεωρίες εκμάθησης μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας, στις ατομικές διαφορές που αναμένεται να επηρεάσουν την εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας, στις μεθόδους διδασκαλίας μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας, στην έννοια της επικοινωνιακής ικανότητας, στους παράγοντες που επηρεάζουν την εκμάθηση της νέας ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, στα επίπεδα γλωσσομάθειας, στην αξιολόγηση της γλωσσομάθειας, στην ανάλυση λαθών, ενώ θα παρουσιαστεί και η δομή ενός ενδεικτικού μαθήματος.

 

 

CC - Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα
Μαθησιακοί στόχοι

Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του μαθήματος ο φοιτητής/η φοιτήτρια θα πρέπει να μπορεί:

  • να περιγράφει εισαγωγικές έννοιες (π.χ. μητρική, δεύτερη & ξένη γλώσσα, εκμάθηση & κατάκτηση ενός δεύτερου κώδικα επικοινωνίας, ενδιάμεσο γλωσσικό σύστημα) που σχετίζονται με την εκμάθηση και τη διδασκαλία ενός δεύτερου κώδικα επικοινωνίας
  • να συζητά για τις βασικότερες θεωρίες (ψυχολογικές, γλωσσικές) που επιχειρούν να ερμηνεύσουν την εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας
  • να περιγράφει τον ρόλο που διαδραματίζουν διάφοροι παράγοντες (π.χ. γνωστικοί, ατομικοί) στην εκμάθηση ενός δεύτερου κώδικα επικοινωνίας
  • να συζητά για τις μεθόδους που έχουν προταθεί διαχρονικά για τη διδασκαλία μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας
  • να αναφέρει τα διάφορα μοντέλα που έχουν προταθεί για την περιγραφή της επικοινωνιακής ικανότητας
  • να αναφέρει τους παράγοντες που επηρεάζουν την εκμάθηση της νέας ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας
  • να συζητά για τα επίπεδα γλωσσομάθειας που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο του ΚΕΠΑ καθώς και ό,τι διέπει την ίδρυση του ΚΕΓ και τις εξετάσεις ελληνομάθειας
  • να περιγράφει τον σχεδιασμό και την κατασκευή αναλυτικών προγραμμάτων και σχεδίων διδασκαλίας καθώς και γλωσσικών δοκιμασιών (test) για την αξιολόγηση της γλωσσομάθειας των διδασκομένων
  • να περιγράφει την προβληματική που έχει αναπτυχθεί για τον εντοπισμό, ταξινόμηση και ερμηνεία των λαθών κατά την εκμάθηση μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας
Ανθρώπινο δυναμικό

Διδάσκων

Ιωάννης Γαλαντόμος, Επίκουρος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας

Email: galantomos@aegean.gr  

 

Επεξεργασία Υλικού

Δρ. Ασημίνα Βαφειάδου, ΕΤΕΠ Τμ. Μεσογειακών Σπουδών

Βιβλιογραφία

Κατσιμαλή, Γ. (2007). Γλωσσολογία σε Εφαρμογή. Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσας.

Κοιλιάρη, Αγγ. (2005). Πολυγλωσσία και Γλωσσική Εκπαίδευση. Μια κοινωνιογλωσσολογική προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.

Μήτσης, Ν. (1998). Στοιχειώδεις Αρχές και Μέθοδοι της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας. Εισαγωγή στη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης (ή Ξένης) Γλώσσας. Αθήνα: Gutenberg.

Μήτσης, Ν. (2004). Η Διδασκαλία της Γλώσσας υπό το Πρίσμα της Επικοινωνιακής Προσέγγισης. Εισαγωγή στη θεωρία και τις τεχνικές του επικοινωνιακού μοντέλου. Αθήνα: Gutenberg.

Μπέλλα, Σπ. (2011). Η δεύτερη γλώσσα: κατάκτηση και διδασκαλία. Αθήνα: Πατάκης.

Τοκατλίδου, Β. (1986). Εισαγωγή στη Διδακτική των Ζωντανών Γλωσσών. Προβλήματα-Προτάσεις (4η έκδ.). Αθήνα: Οδυσσέας.

Τοκατλίδου, Β. (2003). Γλώσσα, Επικοινωνία και Γλωσσική Εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκης.

Dörnyei, Z. (2009). The Psychology of Second Language Acquisition. Oxford: OUP.

Groom, N., & Littlemore, J. (2011). Doing Applied Linguistics. A Guide for Students. London & New York: Routledge.

Saville-Troike, M. (2005). Second Language Acquisition. Cambridge: CUP.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Κατσιμαλή, Γ. (2007). Γλωσσολογία σε Εφαρμογή. Αθήνα: Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσας.
Μήτσης, Ν. (2004). Η Διδασκαλία της Γλώσσας υπό το Πρίσμα της Επικοινωνιακής Προσέγγισης. Εισαγωγή στη θεωρία και τις τεχνικές του επικοινωνιακού μοντέλου. Αθήνα: Gutenberg.
Μπέλλα, Σπ. (2011). Η δεύτερη γλώσσα: κατάκτηση και διδασκαλία. Αθήνα: Πατάκης.

Ομάδα στόχος

Κοινό το οποίο ενδιαφέρεται να πληροφορηθεί για πτυχές της διδασκαλίας μιας 2ης ξένης γλώσσας, όπως οι θεωρίες εκμάθησης μιας 2η ξένης γλώσσας, οι μέθοδοι διδασκαλίας μιας 2ης ξένης γλώσσας, οι ατομικοί παράγοντες που αναμένεται να επηρεάσουν την εκμάθηση και τη διδασκαλία μιας 2ης ξένης γλώσσας καθώς και θέματα παραγωγής διδακτικού υλικού γλωσσικής αξιολόγησης και ανάλυσης λαθών.

Ενότητες

  • Εννοιολογική αποσαφήνιση

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Πρώτη/μητρική γλώσσα, δεύτερη/ξένη γλώσσα, εκμάθηση & κατάκτηση μιας γλώσσας
  • Εισαγωγικές παρατηρήσεις
  • Γλωσσικές θεωρίες
    • Καθολική Γραμματική
    • Η Θεωρία του Ελέγχου της Γλωσσικής παραγωγής

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Καθολική Γραμματική (Universal Grammar), Θεωρία του Ελέγχου της Γλωσσικής Παραγωγής (Monitor Theory), Συμπεριφορισμός (Behaviorism), Γνωστική Ψυχολογία (Cognitive Psychology), Συνδετισμός (Connectionism), Διαγωνιστικό (Competition) και Πολυδιάστατο μοντέλο (Multidimensional model) αντίστοιχα, Διαδραστική θεώρηση (Interactionism), Θεωρία της Πολιτιστικής Προσαρμογής (Acculturation Theory)
  • Καθολική Γραμματική, Noam Chomsky, Θεωρία του Ελέγχου της Γλωσσικής Παραγωγής, Stephen Krashen
    • Γλωσσική χρήση, Επικοινωνιακή ικανότητα, γραμματική ικανότητα, έμφυτος μηχανισμός κατάκτησης γλώσσας, ενδιάμεσο γλωσσικό σύστημα, παραμετρική ποικιλία,
    • Φυσική σειρά στην εκμάθηση μιας Γ2/ΞΓ, Υπόθεση για την εκμάθηση-κατάκτηση, Υπόθεση του ελέγχου της γλωσσικής παραγωγής, Υπόθεση της φυσικής σειράς, Υπόθεση της γλωσσικής πρόσληψης, Υπόθεση του συγκινησιακού φίλτρου
  • Ψυχολογικές θεωρίες
    • Συμπεριφορισμός
    • Γνωστική Ψυχολογία
    • Συνδετισμός
    • Το Διαγωνιστικό Μοντέλο
    • Το Πολυδιάστατο Μοντέλο
  • Το Διαδραστικό Μοντέλο
  • Η Θεωρία της Πολιτιστικής Προσαρμογής

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • ΣΧΗΜΑ: ερέθισμα-απάντηση-ενίσχυση, Μεταφορά (αρνητική & θετική), Αντιπαραθετική Ανάλυση
  • Θεωρία της Επεξεργασίας Πληροφοριών
  • Ενδυνάμωση των συνδέσεων μεταξύ ερεθίσματος και αντίδρασης που εμφανίζουν υψηλό ρυθμό συνεμφάνισης
  • Αντιστοίχηση μορφής-λειτουργίας
  • Υπόθεση της ικανότητας διδασκαλίας
  • Συνομιλιακή διάδραση,απλουστευμένη ομιλία σε μη φυσικούς ομιλητές (γραμματικά & μη γραμματικά ορθή)
  • Πολιτιστική προσαρμογή, απόσταση (κοινωνική & ψυχολογική)
  • Θεωρητικό πλαίσιο
  • Η μητρική γλώσσα
  • Τρόπος εκμάθησης μιας δεύτερης/ξένης γλώσσας
  • Προδιάθεση
  • Κίνητρα

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Ατομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας
  • Μεταφορά (transfer) (αρνητική μεταφορά (γλωσσικά λάθη), θετική μεταφορά ή εκμετάλλευση, αποφυγή, υπερβολική χρήση)
  • Διδασκαλία σε σχολικό περιβάλλον, εκμάθηση δεύτερης γλώσσας σε πραγματικές επικοινωνιακές περιστάσεις
  • Προδιάθεση/κλίση, εργαλεία μέτρησης της προδιάθεσης
  • Κίνητρα ενσωμάτωσης, οργανικά κίνητρα, εγγενή κίνητρα
  • Στάσεις
  • Προσωπικότητα
  • Γνωστικό/μαθησιακό ύφος
  • Στρατηγικές μάθησης
  • Ηλικία
  • Φύλο

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Στάσεις, στερεοτυπικές αντιλήψεις, βαθμός αποδοχής/ανεκτικότητα του γλωσσικά και πολιτισμικά «άλλου»
  • Εσωστρέφεια, εξωστρέφεια, αυτοεπιδοκιμασία, ένταση
  • Εξάρτηση/ανεξαρτησία από το πεδίο, επαγωγική/απαγωγική επεξεργασία πληροφοριών, τάση για συλλογισμό/στοχασμό ή για παρορμητικό τρόπο σκέψης
  • Μάθηση της γλώσσας, χρήση της γλώσσας, στρατηγικές με βάση την ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων, αυτοκινητροδοτούμενες στρατηγικές
  • Έννοια της κρίσιμης ηλικίας (Critical Period Hypothesis)
  • Αντικρουόμενα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με το ρόλο του φύλου
  • Θεωρητικό πλαίσιο
  • Η Γραμματικομεταφραστική μέθοδος
  • Το Μεταρρυθμιστικό κίνημα
  • Η Άμεση Μέθοδος
  • Η Προφορική προσέγγιση και η μέθοδος εκμάθησης μέσα από καταστάσεις
  • Η Ακουστικο-προφορική μέθοδος
  • Η Επικοινωνιακή προσέγγιση
  • Η Μέθοδος της Ολικής Φυσικής αντίδρασης
  • Η Σιωπηλή μέθοδος
  • Η Μέθοδος της Ομαδικής Εκμάθησης της Γλώσσας
  • Η Φυσική μέθοδος
  • Η Μέθοδος Εκμάθησης με Υποβολή

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Έμφαση στη δομή ή στην επικοινωνία
  • Γραμματικομεταφραστική ή παραδοσιακή μέθοδος, δασκαλοκεντρική προσέγγιση
  • Έμφαση στον προφορικό λόγο
  • Δασκαλοκεντρική προσέγγιση
  • Έμφαση στη διδασκαλία του λεξιλογίου (βασικό/πυρηνικό λεξιλόγιο-core vocabulary)
  • Δομική γλωσσολογία, δασκαλοκεντρική προσέγγιση, βραχυπρόθεσμοι & μακροπρόθεσμοι διδακτικοί στόχοι
  • Επικοινωνιακή προσέγγιση, επικοινωνιακή ικανότητα, ανάλυση αναγκών
  • Σιωπηλός χαρακτήρας διδάσκοντα. Έμφαση στο λεξιλόγιο
  • Διδάσκων→σύμβουλος, διδάσκόμενοι→πελάτες
  • υπόθεση του συγκινησιακού φίλτρου)
  • Η εκμάθηση της ξένης γλώσσας είναι μια διαδικασία παράλληλη με αυτή της κατάκτησης της μητρικής γλώσσας. Στόχος γλωσσικού μαθήματος: απρόσκοπτη επικοινωνία με τους φυσικούς ομιλητές της γλώσσας-στόχου με έμφαση στην ανάπτυξη της προφορικής δεξιότητας
  • Πρωταρχικός χαρακτήρας της σημασίας και του λεξιλογίου. Αρχές μάθησης της γλώσσας (υπόθεση για την εκμάθηση-κατάκτηση, υπόθεση της γλωσσικής παραγωγής, υπόθεση της φυσικής σειράς, υπόθεση της γλωσσικής πρόσληψης και υπόθεση του συγκινησιακού φίλτρου)
  • Ο διδασκόμενος θα μάθει πιο γρήγορα μια ξένη γλώσσα όταν νιώσει απελευθερωμένος από καταπιεστικές κοινωνικές δεσμεύσεις και συμβάσεις σε ένα περιβάλλον οικείο, φιλικό, χαλαρό και συναισθηματικά αποφορτισμένο
  • Εισαγωγικές παρατηρήσεις
  • Μοντέλα επικοινωνιακής ικανότητας

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Επικοινωνιακή ικανότητα, Dell Hymes
  • Περιεχόμενο και συστατικά των βασικότερων μοντέλων επικοινωνιακής ικανότητας
  • Δομικές ιδιαιτερότητες της νέας ελληνικής

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Δημοτική-καθαρεύουσα, αλλοφωνικά ζευγάρια, παράλληλα συμφωνικά συμπλεγμάτα, έκκρουση φωνηέντων, συνίζηση, νόμος τρισυλλαβίας, δικατάληκτα-τρικατάληκτα ονόματα,  τριγενή δικατάληκτα επίθετα, ελεύθερη σειρά προτασιακών όρων, παράλληλα λεξικά ζευγάρια
  • Εισαγωγικές παρατηρήσεις
  • Χρηστικότητα του Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας
  • Δομή Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας, επίπεδα γλωσσομάθειας, Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες του Συμβουλίου της Ευρώπης, χρησιμότητα Πιστοποιητικού Ελληνομάθειας
  • Εξέταση τεσσάρων (4) βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων, κατηγορίες υποψηφίων, κίνητρα εκμάθησης της ελληνικής ως Γ2/ΞΓ
  • Σχεδιασμός της διδασκαλίας μιας Γ2/ΞΓ (curriculum-syllabus)
  • Κατασκευή γλωσσικών δοκιμασιών (test)

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Πρόγραμμα σπουδών (syllabus), αναλυτικό πρόγραμμα (curriculum),  προγράμματα σπουδών προσανατολισμένα στο προϊόν (product-oriented syllabus) και στη διαδικασία (process-oriented syllabus), δομικές & επικοινωνιακές δραστηριότητες
  • Αξιολόγηση (assessment)(διαγνωστική, diagnosticassessment, μέτρηση της εξέλιξης, formativeassessment, συνολική αξιολόγηση, summativeassessment), αξιοπιστία (reliability), εγκυρότητα (validity), αυθεντικότητα (authenticity), διαδραστικότητα (interactiveness), αντίκτυπος (impact), πρακτικότητα (practicality)
  • Εισαγωγή
  • Η χρησιμότητα της μελέτης των λαθών
  • Κατηγοριοποίηση των λαθών

Έννοιες - Λέξεις κλειδιά

  • Διαγλώσσα, διορθωτική ανατροφοδότηση
  • Χρησιμότητα λαθών
  • Διαγλωσσικά/Λάθη παρεμβολής (interlingual), ενδογλωσσικά (intralingual), λάθη επικοινωνιακής στρατηγικής (communication strategy), συνεπαγωγικά λάθη (induced), υπεργενίκευση ή απλοποίηση του συστήματος (overgeneralization ή system simplification), λάθη κατ' αναλογία (false analogy), λάθη ανάλυσης (misanalysis), ελλιπής εφαρμογή του κανόνα (incomplete rule application), υπερβολική επεξεργασία (exploiting redundancy), υπεραπλούστευση (overlooking co-occurrence restrictions), υπερδιόρθωση (hypercorrection)

Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα
Επίπεδο: A-

Αρ. Επισκέψεων :  5230
Αρ. Προβολών :  24826