ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Anastasia Chourmouziadi
Η εκρηκτική εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας, η επικράτηση του διαδικτύου στις καθημερινές μας ανάγκες πληροφόρησης και επικοινωνίας και η εξάπλωση της χρήσης των «νέων μέσων» δεν μπορεί παρά να επηρεάζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του μουσείου. Κατ’ αρχήν, είναι προφανές ότι αμφισβητούνται οι παραδοσιακές εκθεσιακές επιλογές, καθώς δημιουργούνται νέες δυνατότητες στον τρόπο συγκρότησης και ανάπτυξης των εκθέσεων. Επιπλέον, όμως, μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε και τον ίδιο τον κοινωνικό του ρόλο: τη θεματολογία, τις βασικές θεωρητικές αρχές και μεθοδολογικές πρακτικές, την επικοινωνιακή πολιτική του.
Το μουσείο εκ των πραγμάτων οφείλει να προσδιορίσει τη νέα του θέση στα διευρυμένα επικοινωνιακά δίκτυα, στην πληθωριστική διάδοση της πληροφορίας και την συγκρότηση νέων πολιτισμικών ταυτοτήτων.
Στο μάθημα θα εξετάσουμε τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στο μουσείο. Συγκεκριμένα θα μας απασχολήσουν:
- Το θεωρητικό και μεθοδολογικό πλαίσιο αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών
- Ο παραδοσιακός ρόλος του «αυθεντικού μουσειακού αντικείμενου» στο πλαίσιο που δημιουργεί η ψηφιακή και εικονική πραγματικότητα
- Παραδοσιακή έκθεση και ψηφιακή τεχνολογία
- Ψηφιακές τεχνολογίες και διαδραστικότητα
- Ψηφιακές τεχνολογίες και επικοινωνία
- Ψηφιακές τεχνολογίες και εκπαίδευση
- Εικονικά μουσεία
- Συγκεκριμένα παραδείγματα ψηφιακών εφαρμογών στα μουσεία
Η εκρηκτική εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας, η επικράτηση του διαδικτύου στις καθημερινές μας ανάγκες πληροφόρησης και επικοινωνίας και η εξάπλωση της χρήσης των «νέων μέσων» δεν μπορεί παρά να επηρεάζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του μουσείου. Κατ’ αρχήν, είναι προφανές ότι αμφισβητούνται οι παραδοσιακές εκθεσιακές επιλογές, καθώς δημιουργούνται νέες δυνατότητες στον τρόπο συγκρότησης και ανάπτυξης των εκθέσεων. Επιπλέον, όμως, μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε και τον ίδιο τον κοινωνικό του ρόλο: τη θεματολογία, τις βασικές θεωρητικές αρχές και μεθοδολογικές πρακτικές, την επικοινωνιακή πολιτική του.
Το μουσείο εκ των πραγμάτων οφείλει να προσδιορίσει τη νέα του θέση στα διευρυμένα επικοινωνιακά δίκτυα, στην πληθωριστική διάδοση της πληροφορίας και την συγκρότηση νέων πολιτισμικών ταυτοτήτων.
Στο μάθημα θα εξετάσουμε τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στο μουσείο. Συγκεκριμένα θα μας απασχολήσουν:
- Το θεωρητικό και μεθοδολογικό
Η εκρηκτική εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας, η επικράτηση του διαδικτύου στις καθημερινές μας ανάγκες πληροφόρησης και επικοινωνίας και η εξάπλωση της χρήσης των «νέων μέσων» δεν μπορεί παρά να επηρεάζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του μουσείου. Κατ’ αρχήν, είναι προφανές ότι αμφισβητούνται οι παραδοσιακές εκθεσιακές επιλογές, καθώς δημιουργούνται νέες δυνατότητες στον τρόπο συγκρότησης και ανάπτυξης των εκθέσεων. Επιπλέον, όμως, μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε και τον ίδιο τον κοινωνικό του ρόλο: τη θεματολογία, τις βασικές θεωρητικές αρχές και μεθοδολογικές πρακτικές, την επικοινωνιακή πολιτική του.
Το μουσείο εκ των πραγμάτων οφείλει να προσδιορίσει τη νέα του θέση στα διευρυμένα επικοινωνιακά δίκτυα, στην πληθωριστική διάδοση της πληροφορίας και την συγκρότηση νέων πολιτισμικών ταυτοτήτων.
Στο μάθημα θα εξετάσουμε τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στο μουσείο. Συγκεκριμένα θα μας απασχολήσουν:
- Το θεωρητικό και μεθοδολογικό
Στην πρώτη συνάντηση θα γίνει μια γενική επισκόπηση του περιεχομένου, των στόχων του μαθήματος,
του τρόπου διεξαγωγής και του τρόπου αξιολόγησης. Επιπλέον θα γίνει μια πρώτη συζήτηση πάνω στα
θέματα, το θεωρητικό πλαίσιο και τις έννοιες που θα αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του μαθήματος. Ει-
σαγωγική αναφορά στη ψηφιακή τεχνολογία και τη σχέση της με τους μουσειακούς προβληματισμούς
Στη συνάντηση αυτή θα κάνουμε μια ανασκόπηση στην εξέλιξη των μουσείων, όσο αφορά τα βασικά
τους χαρακτηριστικά, τον κοινωνικό τους ρόλο, τη σχέση τους με τους επισκέπτες, τον τρόπο λειτουρ-
γίας τους. Θα επιχειρήσουμε να συσχετίσουμε την εξέλιξη αυτή με τις αλλαγές τόσο στις γενικότερες
κοινωνικές και πολιτικές συγκυρίες όσο και με την εξέλιξη των γενικότερων μοντέλων προσέγγισης,
κατανόησης και ερμηνείας των κοινωνικών φαινομένων.
Το μουσείο ως μία βιοτεχνία ιδεολογικής παραγωγής ανέκαθεν αξιοποιούσε και συνεχίζει να αξιοποιεί
τεχνολογικές εφαρμογές για την υποστήριξη των εκθέσεων. Στη συνάντηση αυτή θα κάνουμε μια σύ-
ντομη αναδρομή σε χαρακτηριστικά παραδείγματα προηγουμένων εποχών, για να συζητήσουμε το κατά
πόσο η εμφάνιση και η εκρηκτική ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας αποτελεί την ομαλή εξελικτική
συνέχεια ή συνιστά μια επαναστατική αλλαγή.
Όσο οι ψηφιακές εφαρμογές εισβάλλουν στο χώρο της έκθεσης, είναι δυνατόν να απομακρυνθούμε
από τα όρια της υλικότητας των μουσειακών αντικειμένων και της χωρικότητας και του μουσειακού
κατασκευασμένου κελύφους. Θα συζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους επαυξάνεται, εικονοποιείται
ή καταργείται η έκθεση έτσι όπως την ξέρουμε και τα θέματα αρχής και δεοντολογίας που προκύπτουν.
Στη συνάντηση αυτή θα θέσουμε τους στόχους του ιστοτόπου ενός μουσείου και τις βασικές αρχές
σχεδίασης και διαχείρισής του. Βασιζόμενοι σε συγκεκριμένα παραδείγματα θα συγκροτήσουμε ένα
πλαίσιο αξιολόγησης του ιστοτόπου όσο αφορά την επικοινωνιακή, την εκπαιδευτική, την αισθητική κτλ.
διάστασή του.
Πολλά μουσεία αξιοποιούν τον ιστότοπό τους για να παρουσιάσουν μέρος των συλλογών τους ή των
θεμάτων που θίγονται στις μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις τους. Στη συνάντηση αυτή θα συζητήσουμε
ποια είναι τα κριτήρια αξιολόγησης και σχεδιασμού μιας τέτοιας ψηφιακής έκθεσης. Ποιές είναι διαφορές
και οι ομοιότητες με την «πραγματική» έκθεση; Και τι συμβαίνει αν η έκθεση δεν έχει το αντίστοιχό της
στον «πραγματικό» κόσμο;
Το μουσεία από τα πρώτα του βήματα στρεφόταν γύρω από μια συλλογή πραγμάτων, των οποίων το
πλήθος, η αυθεντικότητα, η μοναδικότητα, η εγγενής σημασία, κτλ., αποτελούσε όχι μόνο τη βάση
ανάπτυξης της μουσειακής αφήγησης, αλλά το κριτήριο αξιολόγησης του κύρους του μουσείου
αυτού καθαυτού. Στη συνάντηση αυτή θα συζητήσουμε το πώς η ολοένα και μεγαλύτερη δυνατότητα
ψηφιοποίησης δημιουργεί ένα νέο καθοριστικό δεδομένο στο πεδίο της οργάνωσης και διαχείρισης της
συλλογής. Επιπλέον, θα αναπτύξουμε έναν προβληματισμό σχετικά με το πλέγμα των νέων ζητημάτων
που θίγουν την ίδια την καρδιά του μουσειακού φαινομένου.
Αφού ορίσουμε τι εννοούμε με τον όρο "μουσειακή αφήγηση", θα αναζητήσουμε τα εκθεσιακά αφηγηματικά εργαλεία και τον τρόπο με τον οποίο ατά είναι δυνατόν να επηρεαστούν ή/και να καταργηθούν με την εισβολή της ψηφιακής τεχνολογίας. Ενώ, επιπλέον, θα δούμε αν η τεχνολογία αυτή δίνει τη δυνατότητα για δημιουργία νέων αφηγηματικών εργαλείων και πρακτικών και ποιες οι επιπτώσεις στη διαμόρφρωση και την πρόσληψη του μουσειακού προϊόντος.
Αφού εξετάσουμε συνοπτικά ποια μέσα αξιοποιούνται στη σημερινή εκθεσιακή παραγωγή, θα δούμε το πώς αυτά μπορούν να διαφοροποιηθούν με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Στη συνάντηση αυτή θα εξετάσουμε με ποιον τρόπο είναι δυνατόν να επηρεαστεί η επικοινωνία του επισκέπτη με το έκθεμα και γενικότερα η μουσειακή εμπειρία είναι δυνατόν να
διαφοροποιηθεί από την αξιοποήση ψηφιακών εργαλείων. Θα συζητήσουμε τόσο για την πρόκληση νοητικών διαδικασιών όσο και για τη σωματική βίωση της επίσκεψης και τη συναισθηματική εμπλοκή του επισκέπτη
Η ρηξικέλευθη αλλαγή που επέφερε το web 2.0 δίνοντας τη δυνατότητα της δυναμικής αλληλεπίδρασης
με το περιεχόμενο μιας ιστοσελίδας δημιουργεί νέες δυνατότητες για τους μουσειακούς ιστοτόπους. Στη
συνάντηση αυτή θα συζητήσουμε για την ολοένα και δυναμικότερη παρουσία των μουσείων στα κοινωνικά
δίκτυα, καθώς και τη δυνατότητα αξιοποίησης των συνδυαστικών εφαρμογών, της συμμετοχής του κοινού
στη δημιουργία, στη διαφοροποίηση, στον εμπλουτισμό, στο σχολιασμό κτλ. μιας ψηφιακής έκθεσης.
Σύνοψη των κυριότερων σημείων του μαθήματος και συζήτηση πάνω στην ύλη και τα θέματα των εξετάσεων
