Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας [open] (ΚΥ-12)
Ελένη Καραντζόλα
Το μάθημα εξετάζει τη διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας από τις αρχές έως τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Εισαγωγικά, αποσαφηνίζονται οι σχέσεις μεταξύ γενικής γλωσσολογίας και ιστορικής γλωσσολογίας, προβλήματα μεθόδου και επιχειρήματος για την πρόσβαση στο (γλωσσικό) παρελθόν, ο ρόλος των γραπτών πηγών καθώς και το περιεχόμενο της γλωσσικής αλλαγής. Κατά την ανασύσταση της εξέλιξης της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, επισημαίνονται αφενός οι βασικότερες αλλαγές που επισυμβαίνουν σε όλα τα υποσυστήματα της ελληνικής, και συγχρόνως τα αποτελέσματα της επαφής της ελληνικής με άλλες γλώσσες. Εξετάζονται αναλυτικότερα: η διαμόρφωση της «Πρωτοελληνικής» στο πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών, η παρουσία των «προελληνικών» γλωσσών στον ελλαδικό χώρο η πρωιμότερη μορφή της Ελληνικής, η Γραμμική Β (μυκηναϊκή) και τα τεκμήρια επαφής της με τις σημιτικές γλώσσες, η εισαγωγή του αλφαβήτου και η διαλεκτική διαφοροποίηση της Ελληνικής, καθώς και οι επαφές της Ελληνικής προς ανατολάς (Φρυγική, Καρική, Ινδική κ.ά.) και προς δυσμάς (Ετρουσκική, Λατινική) λόγω του αποικισμού, η ηγεμονία της αττικο-ιωνικής διαλέκτου, τα χαρακτηριστικά της Κλασικής Ελληνικής και οι επαφές της με την Ιρανική, η Ελληνιστική Κοινή (Μακεδονική και Ρωμαϊκή) και η επέκτασή της στην Ανατολή, η Μεσαιωνική Ελληνική και η εμφάνιση των νεοελληνικών διαλέκτων, τα Ελληνικά της Τουρκοκρατίας, ο Διαφωτισμός και το γλωσσικό ζήτημα.
Προτεινόμενα συγγράματα
Χριστίδης, Α.-Φ.. επιμ. 2000. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές ως την ύστερη αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών.
Χορροκς, Τζ. 2006. Ελληνικά: ιστορία της γλώσσας και των ομιλιτών της. Μτφρ. Μελίτα Σταύρου και Μαρία Τζεβελέκου. Αθήνα: Εστία
ΛιγότεραΤο μάθημα εξετάζει τη διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας από τις αρχές έως τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Εισαγωγικά, αποσαφηνίζονται οι σχέσεις μεταξύ γενικής γλωσσολογίας και ιστορικής γλωσσολογίας, προβλήματα μεθόδου και επιχειρήματος για την πρόσβαση στο (γλωσσικό) παρελθόν, ο ρόλος των γραπτών πηγών καθώς και το περιεχόμενο της γλωσσικής αλλαγής. Κατά την ανασύσταση της εξέλιξης της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, επισημαίνονται αφενός οι βασικότερες αλλαγές που επισυμβαίνουν σε όλα τα υποσυστήματα της ελληνικής, και συγχρόνως τα αποτελέσματα της επαφής της ελληνικής με άλλες γλώσσες. Εξετάζονται αναλυτικότερα: η διαμόρφωση της «Πρωτοελληνικής» στο πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών, η παρουσία των «προελληνικών» γλωσσών στον ελλαδικό χώρο η πρωιμότερη μορφή της Ελληνικής, η Γραμμική Β (μυκηναϊκή) και τα τεκμήρια επαφής της με τις σημιτικές γλώσσες, η εισαγωγή του αλφαβήτου και η διαλεκτική διαφοροποίηση της Ελληνικής, καθώς και οι επαφές της Ελληνικής προς ανατολά
Το μάθημα εξετάζει τη διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας από τις αρχές έως τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Εισαγωγικά, αποσαφηνίζονται οι σχέσεις μεταξύ γενικής γλωσσολογίας και ιστορικής γλωσσολογίας, προβλήματα μεθόδου και επιχειρήματος για την πρόσβαση στο (γλωσσικό) παρελθόν, ο ρόλος των γραπτών πηγών καθώς και το περιεχόμενο της γλωσσικής αλλαγής. Κατά την ανασύσταση της εξέλιξης της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, επισημαίνονται αφενός οι βασικότερες αλλαγές που επισυμβαίνουν σε όλα τα υποσυστήματα της ελληνικής, και συγχρόνως τα αποτελέσματα της επαφής της ελληνικής με άλλες γλώσσες. Εξετάζονται αναλυτικότερα: η διαμόρφωση της «Πρωτοελληνικής» στο πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών, η παρουσία των «προελληνικών» γλωσσών στον ελλαδικό χώρο η πρωιμότερη μορφή της Ελληνικής, η Γραμμική Β (μυκηναϊκή) και τα τεκμήρια επαφής της με τις σημιτικές γλώσσες, η εισαγωγή του αλφαβήτου και η διαλεκτική διαφοροποίηση της Ελληνικής, καθώς και οι επαφές της Ελληνικής προς ανατολά
Ferdinand de Saussure, Η γλωσσικη αλλαγή ως δεδομένο, Βασικές αρχές, Οδηγός μαθήματος.
α) Γλωσσικές ομοιότητες, Συγκριτική γλωσσολογία, Συγκριτική γλωσσολογία και Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, Οικογένειες γλωσσών
β) Ινδοευρωπαϊκή γλωσσολογία, Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, Το πρόβλημα της αρχικής κοιτίδας
α) Όρια ιστορίας/προϊστορίας για την Ελληνική γλώσσα. Προελληνικές γλώσσες και προαλφαβικές γραφές, Σχέση γλώσσας-συστήματος γραφής.
β) Γραμμική Β, Μυκηναϊκή Ελληνική και Πρωτοελληνική, Σύγκριση με πρωτοινδοευρωπαϊκή
α) Ιστορικο πλαίσιο, Αρχαϊκή εποχή
β) Η εισαγωγή του αλφαβήτου
α) Ιωνικό κείμενο και αλφάβητο (δυτικό και παριανό), Αττικό κείμενο και αλφάβητο, Ηλειακή διάλεκτος και αλφάβητο, Κορινθιακη διάλεκτος και αλφάβητο, Δωρική διάλεκτος και Θηραϊκό αλφάβητο, Αττικοϊωνική, Αρκαδοκυπριακή, Δυτικη ομάδα, Αιολική ομάδα.
β) Ιστορικά γεγονότα, Αλφαβητισμός και προφορικά, Η κλασική ελληνική, Επαφές με άλλες γλώσσες,
α) Από την κλασική ελληνική στην ελληνιστική κοινή, Εξάπλωση της ελληνιστικής κοινής, Κοινή και σημιτικές γλώσσες, Ανατολιακές γλώσσες, Ελληνική και αιγυπτιακή.
β) Ιστορικά γεγονότα, "Οικουμενισμός", Γλώσσα Ευαγγελίων, Διάδοση χριστιανισμού, Αττικισμός
α) Προβλήματα περιοδολόγησης, Όψιμη κοινή, Ιστορικά γεγονότα, Διάσταση Ανατολής-Δύσης, Ελληνική και λοιπές γλώσσες, Κείμενα, Επαφές με συριακή και αραβική.
β) Σκοτεινοί χρόνοι, Ιστορικό πλαίσιο, Σύστημα γραφής, διάδοση κυριλλικού αλφαβήτου, Πηγές, Δάνεια από τα λατινικά και τα σλαβικά, Εξελίξεις στην ομιλουμένη,
α) Το τι και το γιατί της γλωσσικής αλλαγής, Εσωτερικοί/Ενδογλωσσικοί λόγοι, Εξωτερικοί/εξωγλωσσικοί λόγοι, Στάσεις απέναντι στη γλωσσική αλλαγή
β) Ιστορία της Ελληνικής γλώσσας
α) Ιστορικό πλαίσιο, Πνευματική ζωή, Χρονολόγηση φαινομένων, Πειραματισμοί με τη δημώδη, Πτωχοπροδρομικά, Μεσαιωνική ελληνική
β) Χρονικό του Μορέως, Ασσίζες
α) Ιστορικά γεγονότα, Γραμματικοποίηση ευρωπαϊκών γλωσσών, Δημώδη κείμενα
β) Γραμματική, Μη ελληνόγραφα κείμενα, Μελέτη της γλώσσας, Γλωσσικά φαινόμενα σε εξέλιξη
α) Ιστορικό πλαίσιο, Γλωσσική κατάσταση, Απαρχές γλωσσικής διαμάχης, Διαφωτισμός και γλωσσικό, Κυριότερες τάσεις, Γραμματικό σύστημα Κοραή
β) Αρχαϊστές, Συντηρητικοί, Οπαδοί της Δημώδους, Διονύσιος Σολωμός, Ο βραχύς 19ος αι. της καθαρεύουσας, Επόμενες φάσεις γλωσσικού
Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα
Αρ. Επισκέψεων : 15094
Αρ. Προβολών : 59309
